برنامه ریزی در معدن – Mine Planning

Telegram-logo
Instagram-logo
روش استخراج روباز

روش روباز يكي از روش هاي استخراج معادن سطحي است كه ترجيحاً‌ براي معادن فلزي و عمدتاً‌ مس و آهن

Baner-MineJobs
برنامه ریزی در معدن - Mine Planning
4.7/5 - (15 امتیاز)

https://www.mining-eng.ir/?p=4721

فهرست مطالب

برنامه ریزی در معدن – Mine Planning
پلان (Plan) یا برنامه به طرح یا چارچوبی اطلاق می‌شود که جهت دسترسی به هدف مشخص یا انجام کاری تهیه و تنظیم می‌شود. روش پیشنهادی در پلان برای دسترسی به هدف یا انجام کاری باید از میان گزینه‌های متعددی که توسط تکنیک‌های موجود در بخش علوم و مهندسی ارائه می‌شوند انتخاب شود. این روش یا تصمیم از نظر فنی و اقتصادی باید بهترین روش یا تصمیم‌گیری برای انجام کار باشد، به این روند برنامه‌ریزی گفته می‌شود.

برنامه ریزی برای یک دوره خاص انجام می‌گیرد لذا میزان دقت برنامه به کمیت و کیفیت داده‌های مربوط به آن دوره خاص وابسته است؛ بر همین اساس برنامه‌ریز باید از توانایی انجام تحقیق برخورردار و از فرد یا افرادی مطلع برای ارائه گزینه‌های امکان پذیر (Feasible Alternatives) برای دسترسی به هدف خاص استفاده شود تا تصمیم گیرنده قادر به اتخاذ مناسب ترین تصمیم از میان گزینه‌های مختلف باشد. برنامه ریزی شامل پنج بخش می‌شود که عبارتند از:

  1. تعیین اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت
  2. جمع آوری اطلاعات
  3. طبقه بندی و فرموله کردن داده
  4. شناسایی روش هایی که قابلیت دسترسی به اهداف را فراهم می‌کنند
  5. پیگیری مراحل تا انتخاب بهترین روش جهت دسترسی به هدف اصلی در دوره مورد نظر​

برنامه ریزی می‌تواند در چارچوبه‌های زمانی گسترده‌ای از بسیار کوتاه مدت (مانند فعالیت‌های استخراج در شیفت بعدی) گرفته تا بسیار بلند مدت (استخراج سودآور برای کل طول عمر معدن) انجام شود. مزیت برنامه ریزی بلند مدت معدن تسهیل تصمیم گیری‌های خوب در زمینه‌های طراحی معدن، زمان بندی استخراج معدن، آهنگ تولید، روش فرآیند، انتخاب ماده معدنی و انتخاب روش استخراج است.

  • همه تصمیم‌های مذکور باید به طور همزمان و تحت شرایط عدم قطعیت من جمله موارد زیر اتخاذ شود:​
    1. آیا شرایط ژئوتکنیکی به خوبی شناسایی شده است؟ تا دیواره‌های معدن در مقابل رویدادهای لرزه ای و هوازدگی مصون بماند؟
    2. منبع موجود در زیرزمین واقعاً چه وضعیتی دارد؟ چه مقدار ماده معدنی در دسترس است و چطور می‌تواند پاسخگوی روش‌های فرآوری طرح ریزی شده باشد؟
    3. قیمت فرآورده و هزینه‌ها در سال آینده چه مقدار خواهد بود؟ در ۳۰ سال آینده چطور؟​
  • دنیای برنامه‌ریزی و طراحی معادن بسیار هیجان انگیز (و توأم با عدم قطعیت) است.
  • برای برتری یافتن در این زمینه از معدنکاری، گروه برنامه‌ریزی نیاز دارد که با ریاضیات، مهندسی، تجارت، اقتصاد، ریسک و عدم قطعیت آشنایی داشته باشد.​

 

برنامه ریزی برای معدن

برنامه‌ریزی برای معدن یک روند چند زمینه‌ای (Multi Discipline trend) است که نیاز به جمع‌آوری داده از زمینه‌های مختلف دارد. حجم و دقت داده‌ها به نوع پلان بستگی دارد. بعضا منابع تامین داده یکسان اما به دلیل متفاوت بودن پلان یا برنامه، کمیت و کیفیت داده‌ها متفاوت خواهند بود. لذا وظیفه اصلی برنامه ریز معدن، جمع آوری داده و هماهنگی متخصصین در زمینه‌های مختلف و ارائه مناسب ترین برنامه می‌باشد. برنامه ریزی برای معدن جهت دسترسی به یک یا ترکیبی از اهداف زیر تهیه می‌شود:

  1. افزایش میزان سود یا ارزش خالص فعلی (NVP)
  2. افزایش میزان استخراج کانسنگ از ذخیره
  3. افزایش ارزش هر تن محصول نهایی معدن (محصول قابل فروش)
  4. به حداکثر رساندن عمر معدن​

Mine Planning 04

به طور کلی پنج نوع برنامه ریزی برای معدن انجام می‌پذیرد:

 

۱- برنامه تفهیمی (Conceptual mine plans)

برنامه‌ریزی تفهیمی به منظور ترسیم چارچوب فعالیت‌های معدنکاری برای سایر پلن‌های معدن تهیه می‌شود و طولانی ترین دیدگاه را در مورد فعالیت‌های معدنی و مستقل از اهداف کوتاه مدت ارائه می‌دهد. در این پلان حداکثر پتانسیل سایت مجاز (سایت مورد توافق برای فعالیت‌های معدن کاری) از نظر گسترش ماده معدنی و استخراج مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌گیرد. در پلان تفهیمی اطلاعات ذیل باید منظور شوند:
  • الف) ارائه روش یا روش‌های منطقی جهت دسترسی به کل سایت مجاز به گونه ای که اولویت بندی روش‌ها رعایت گردد.
  • ب) پیش بینی مشکلاتی که ممکن است مانع فعالیت‌های معدن کاری شوند.
  • ج) چگونگی دسترسی به اعماق ۴۰ تا ۶۰ متر
  • د) تقسیم بندی سایت به پیت‌های کوچک تر بر اساس اشتراکات زمین شناسی و ژئومکانیکی
  • ه) شناسایی و پیشنهاد روش استخراج برای هر یک از پیت‌ها یا سایت‌های کوچک
  • و) بررسی نحوه بازسازی معدن و چگونگی تاثیر فعالیت‌های معدن کاری بر محیط زیست
  • ز) شناسایی بخش هایی از سایت که با کمبود داده مواجه اند
تکمیل داده باید قبل از تدوین سایر پلان‌ها انجام پذیرد و بالاخره تهیه فهرستی از عملیاتی که می‌بایست انجام می‌پذیرفت، اما انجام نگرفته است. این بخش شامل فعالیت هایی که باید در آینده انجام گیرد، نمی شود. مطالعات تفهیمی به ازای هر ۲۰ سال تجدید نظر می‌شود و برای یک دوره ۶۰ ساله تهیه و میزان خطای آن ۵۰% است.
 

۲- برنامه بلند مدت معدن (Long Range Mine Plans)

برنامه بلند مدت به منظور استخراج ماده معدنی و فرآوری آن برای یک دوره ۱۰ تا ۲۰ سال تهیه می‌شود، لذا حجم اطلاعات و جزئیات آن به مراتب زیادتر از داده‌های پلان تفهیمی است. در پلان بلند مدت موارد ذیل باید گنجانده شود:
  • الف) مطالعات امکان پذیری
  • ب) مشکلات بالقوه معدن باید شناسایی و نسبت به رفع مشکلات راه حل ارائه شود.
  • ج) میزان سرمایه گذاری اصلی، ماشین آلات مورد نیاز، زمان مورد نیاز جهت نصب تجهیزات، تاسیسات، ساختمان سازی و… مشخص شوند.
  • د) بازسازی و کلیه فعالیت‌های محیط زیستی مرتبط با معدن کاری و زمان انجام آنها مشخص شود.
 
لازم به ذکر است که قبل از تهیه برنامه بلند مدت باید اطلاعات دقیق از کانسار تهیه شود، این اطلاعات عبارتند از:
  1. اطلاعات مربوط به زمین‌شناسی منطقه
  2. هیدرولوژی آب‌های سطحی و زیرزمینی
  3. داده‌های ژئوتکنیکی باید کافی و دقیق باشد
  4. اطلاعات جامع از کلیه روش‌های استخراج، ماشین آلات معدنی با ذکر مشخصات، چگونگی دسترسی به نیروهای انسانی ماهر در منطقه
  5. قیمت ها، هزینه ها
  6. مقررات، آیین نامه ها، قوانین مرتبط با محیط زیست و تاثیر فعالیت‌های معدنکاری بر محیط زیست و بالعکس پلان بلند مدت به ازای هر ۵ تا ۱۰ سال باید تجدید نظر شود و میزان خطای آن ۲۵% است.

 

۳- برنامه میان مدت معدن (Intermediate Range Mine Plans)

پلان میان مدت برای یک دوره ۵ تا ۱۰ ساله تهیه می‌شود و ماهیتی اختصاصی دارد، ممکن است شامل بخشی از معدن مثلا منطقه ویژه از نظر عیار، هیدرولوژی، ژظئوتکنیکی شود یا اختصاص به جایگزینی ماشین آلات و تجهیزات معدن پیدا کند.
در این پلان اطلاعات از دقت و جزئیات بیشتری برخوردار است و تکنیک‌های تحقیق در عملیات و تحلیل سیستم‌ها بیشترین نقش را در محاسبات و برآورد سود خواهند داشت. در تهیه این پلان باید همکاری مستمر و مفید بین گروه برنامه ریز و گروه استخراج معدن به وجود آید تا اجرای پلان با کمترین مشکل مواجه گردد. پلان میان مدت به ازای هر ۵ سال و در صورت لزوم در کمتر از این دوره قابل تجدید نظر می‌باشد. میزان خطای آن ۱۵% است.
 

۴- برنامه کوتاه مدت معدن (Short Range Mine Plans)

پلان کوتاه مدت برای یک دوره یک یا چند ماهه تا ۵ سال تهیه می‌شود و پلانی است که با زمان اجرا فاصله بسیار کمی دارد و با توجه به امکانات موجود و موانع در پیش رو تهیه می‌شود. بر همین اساس داده‌ها جزئی تر از پلان بلند مدت و میان مدت بوده و به واقعیت نزدیک‌تر است.
اما پلان کوتاه مدت باید در راستای پلان میان مدت و بلند مدت تهیه و اجرا شود. در پلان کوتاه مدت باید مشکلات اجرایی پیش رو دیده شوند و راه حل نیز ارائه شود. پلان باید بخش بسیار محدود و خاص از معدن مثل استخراج از بلوک را پوشش دهد و خطای پلان کوتاه مدت۵% و به ازای هر دو سال قابل نجدید نظر می‌باشد.

توجه داشته باشید که مسائل سیاسی و اقتصادی همچنین تغییر در بازار عرضه یا تکنولوژی تولید می‌تواند در برنامه ریزی و زمان تجدید نظر تغییر ایجاد کند یا از پایه تجدید نظر کلی انجام پذیرد و برنامه اجرایی تغییر پیدا کند که این گونه تغییرات می‌تواند همراه با ضرر و زیان باشد و معمولا اجرای این تغییرات چون باید با سرعت زیادتری انجام پذیرد بسیار سخت بوده و هنگام اجرا با مشکلاتی نیز همراه می‌باشد.

در جدول زیر تاثیر داده‌های مختلف در تهیه پلان‌های تفهیمی، بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت را نشان می‌دهد.

  نوع برنامه‌ریزی برای معدن
نوع داده تفهیمی بلند مدت میان مدت کوتاه مدت
زمین شناسی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد
هیدرولوژی کم متوسط متوسط زیاد
ژئوتکنیک متوسط زیاد زیاد تا خیلی زیاد خیلی زیاد
اقتصادی متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد
محیط زیستی کم متوسط تا زیاد زیاد خیلی زیاد
عمران، مکانیک، برق کم کم تا متوسط زیاد زیاد
تحقیق در عملیات متوسط زیاد خیلی زیاد

خیلی زیاد

 
 

5- برنامه روزانه معدن (Day to day Mine Plans)

پلان روزانه معدن بر اساس چارچوب پلان کوتاه مدت و برای تامین نیازهای روزانه معدن و کارخانه تهیه و تنظم می‌شود. در تهیه این پلان شرایط روزانه مثل دسترسی به ماشین آلات، نیروی انسانی، شرایط جوی و اتفاقات غیر قابل پیش بینی موثرند. ضمن آنکه در کلیه پلان‌ها هدف اصلی کاهش هزینه تولید و کسب درآمد بیشتر است، اما در پلان روزانه این قاعده می‌تواند مستثنی شود و عملکرد پلان روزانه تاثیر کمی در چارچوب سایر پلان‌های معدن دارد.
 

استراتژی در برنامه ریزی معدن

راه اندازی پروژه‌های معدنی همانند سایر پروژه‌های صنعتی نه تنها باید توجیه اقتصادی داشته باشد بلکه باید از توجیه اقتصادی پایدار برخوردار باصد بلکه موجب توسعه پایدار (Sustainable Development) در منطقه شود.
بدین منظور مواردی همچون مقدار تقاضا و عرضه محصول نهایی معدن، تاثیر درآمد معدن در رشد اقتصادی منطقه و در محدوده اقتصاد کلان، میزان تغییرات کمی و کیفی زمین یا سایت معدن، اکوسیستم منطقه و… باید مورد توجه و به عنوان اهداف استراتژیک یک طرح معدنی در پلان‌ها منظور شوند. در زیر به مواردی که در تامین اهداف استراتژیک پروژه‌های معدنی موثرند اشاره خواهد شد:
  1. عرضه و تقاضای محصول نهایی معدن در بازار
  2. حداکثر نیاز قابل پیش بینی بازار، محصولات صنعتی که از عناصر یا محصول نهایی معدن قابل عرضه می‌باشد.
  3. نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات قابل پیش بینی برای پروژه
  4. بازار به طور دینامیکی در حال تغییر است، توانایی در پیش بینی و چگونگی برخورد با تغییرات دینامیکی
  5. وضعیت فعلی و آتی محیط زیست منطقه
  6. منابع انسانی، سرمایه، تفاوت‌ها (موجودی و نیازها)
  7. میزان ریسک در راه اندازی پروژه، پیش بینی درآمدها و هزینه ها
  8. مقررات غیر دوستانه مرتبط با معدن، شرایط غیر عادی​
 

اطلاعات مورد نیاز جهت برنامه ریزی

آقای هال (Hall) در سال ۱۹۷۵ لیستی از رئوس اطلاعات فنی و اقتصادی مورد نیاز جهت برنامه ریزی برای معدن ارائه نموده است که در ادامه به صورت فهرست وار به آنها اشاره خواهد شد. بعضی از این اطلاعات یا عوامل در طراحی معدن نیز موثرند.
 
۱) توپوگرافی معدن
از طریق نقشه‌های هوایی، ماهواره ای و نقشه هایی که سازمان زمین شناسی تهیه نموده است
 
۲) شرایط جوی
شامل مواردی چون: ارتفاع، دما (متوسط دمای هر ماه، سرد ترین و گرمترین ماه سال)، نزولات (متوسط بارندگی سالیانه، متوسط ریزش برف سالیانه، زمان سیلاب)، باد (حداکثر سرعت باد، جهت باد)، رطوبت، غبار، مه و ابری بودن هوا
 
۳) آب
شامل مواردی چون: منبع آب (چاه آب، رودخانه، دریاچه، جوی و…)، دسترسی، کمیت (میزان آب قابل دسترسی ماهانه، نرخ جریان آب، شرایط خشکسالی، امکان ایجاد سد)، کیفیت، روش‌های زهکشی
 
۴) زمین شناسی
شامل مواردی چون: زمین شناسی داخل معدن، زمین شناسی اطراف معدن، مکان احتمای سد، شرایط زلزله، تاثیر عوامل زمین شناسی، برآورد شرایط سنگ بستر
 
۵) هیدرولوژی
آب هایی که داخل یا اطراف و همچنین در سطح از طریق چاه‌های اکتشافی شناسایی شدند و همچنین آبهای زیریمینی و سطح ایستابی، همچنین پیدا کردن منشا و سرچشمه آب‌ها که شامل مواردی چون: عمق، کمیت، روش آبکشی و… می‌شود.
 
۶) سطح زمین
شامل: گیاهان (نوع، روش تمیز کردم سطح، هزینه تمیز کردن)، شرایط غیر عادی و مهم ترین بحث، مبحث رعایت معدن کاری سبز
 
۷) ژئوتکنیک
نوع سنگ (پوشان سنگ، زون کانسار، دیواره بالایی، دیواره پایینی)، نوع لایه‌های در بر گیرنده، مقاومت، قابلیت حفاری، سختی، هوازدگی، کلیواژ و سطوح گسستگی، وضعیت تنش در منطقه، گسل‌ها و درزه ها، فشار‌های لایه‌های زمین، حریم و…
 
۸) موقعیت کارخانه پر عیار سازی
در ارتباط با: موقعیت معدن، منابع آب مورد نیاز، سد باطله، تعمیرگاه، حمل و نقل و…
 
۹) سد باطله
شامل مواردی چون: موقعیت آن نسبت به کارخانه، فاصله آن تا واحد اداری و مسکونی، موقعیت جغرافیایی، ظرفیت طبیعی، احتمال بازسازی آن، تاثیر آن بر محیط زیست
 
۱۰) جاده
جاده دسترسی (فاصله، پروفیل، شیب، تعداد پیچ ها، نوع خاک)، جاده داخل سایت معدن (پهنا، شرایط سطح، حداکثر ترافیک قابل تحمل، محدودیت‌های فصلی، شیب)
 
۱۱) برق
الف- دسترسی بر حسب کیلووات،فاصله تا معدن،هزینه، ب- خطوط برق رسانی به سایت معدن، تعمیر و نگهداری، ج- انشعاب‌های فرعی، د- امکان تولید برق اختصاصی برای معدن
 
۱۲) کارخانه ذوب
در صورت ایجاد نشدن سایت (چگونگی دسترسی، چگونگی ارسال کنسانتره به کارخانه ذوب، نرخ ارسال کنسانتره)، در صورت موجود بودن کارخانه ذوب در سایت معدن (نحوه ارسال کنسانتره از کارخانه تغلیظ به کارخانه ذوب، تاثیر گازهای کارخانه ذوب بر محیط زیست، نرخ ارسال کنسانتره)
 
۱۳) امکانات و تجهیزات جانبی
شامل کلیه مواردی که به صورت جداگانه شامل: تعمیرگاه، موتورخانه، تهویه، کمپرسورخانه و….
 
۱۴) مالکیت سایت معدن
در شرایط فعلی، مورد استفاده فعلی سایت معدن (قبل عملیات معدن کاری)، قیمت فعلی زمین، گزینه‌های به تملک در آوردن زمین (قراردادی، از طریق خرید، شراکت)، شرکا و سهام داران
 
۱۵) دیدگاه دولتی
موافق با فعالیت‌های معدن کاری، مخالف یا فعالیت‌های معدن کاری، عکس العمل گذشتگان با فعالیت معدن کاری در منطقه، مقررات و قوانین ویژه معدن کاری و…
 
۱۶) شرایط اقتصادی
صنایع عمده در منطقه، دسترسی به کارگران ماهر و ساده در منطقه، دستمزدها، خدمات و کالاهای قابل دسترسی (خانه، مغازه، تجهیزات پزشکی، تسهیلات آموزشی، سوخت، تجهیزات و وسایل اولیه و مورد نیاز)، فروش محصول نهایی، بازاریابی، مالیات و حقوق دولتی و…
 
۱۷) موقعیت مکان‌های دامپ
دامپ باطله و ماده معدنی، فاصله تا معدن، شکل مسیر و…
 
۱۸) چگونگی دسترسی به نزدیک ترین شهر به معدن به سایر نقاط
گزینه‌های ممکن برای حمل و نقل، درجه اعتماد به وسایل حمل و نقل، نزدیک ترین محل جهت تهیه منابع مورد نیاز، چگونگی برقراری ارتباطات
 
۱۹) روش‌های کسب اطلاعات فنی و اقتصادی
از طریق سوابق موجود در سازمان‌های دولتی، جمع آوری نمونه، مشاهدات صحرایی و اندازه گیری‌ها، نقشه‌های هوایی و ماهواره‌ای، نقشه برداری صحرایی، احداث آزمایشگاه، مذاکرات حضوری، مطالعات قوانین کشوری و منطقه‌ای
 
برای اجرای پلان‌ها در معادن حداقل به چهار بخش یا دیپارتمان نیاز است. این بخش‌ها عبارتند از:
  • (۱) بخش اداری (Administrative)
  • (۲) بخش مهندسی (Engineering)
  • (۳) بخش اجرایی یا عملیات (Operation)
  • (۴) تعمیر و نگهداری (Maintenance)​
که در زیر به وظایف این بخش‌ها اشاره خواهد شد.
 
(۱) بخش اداری
مهمترین وظایف این بخش عبارتند از:

  • الف- تامین نیروی انسانی مورد نیاز
  • ب- تامین هزینه‌های پیش بینی شده در پلان
  • ج- سفارش قطعات یدکی و تنظیم تاریخ دریافت
  • د- تنظیم و اعلان تعطیلات رسمی
  • هـ- سفارش ماشین آلات جدید و مورد نیاز معدن
  • و- تامین ایمنی در معدن
  • ز- بازاریابی و فروش محصولات نهایی​
 
(۲) بخش مهندسی
اساسی ترین وظایف بخش مهندسی عبارتند از:

  • الف- مطالعات ژئوتکنیکی و طراحی معدن و تعیین محدوده نهایی معدن
  • ب- طراحی جاده‌های مورد نیاز، تعیین محل دامپ، آبکشی و تامین برق مورد نیاز معدن
  • ج- تنظیم برنامه اکتشاف
  • د- بررسی مطاله فنی و اقتصادی معدن
  • هـ- طبقه بندی ماده معدنی بر اساس عیار، برنامه ریزی برای تولید
  • و- نقشه برداری از معدن
  • ز- طراحی الگوی حفاری و انفجار در معدن​
 
(۳) بخش عملیات
عمده وظایف این بخش شامل موارد زیر می‌شود:

  • الف- استخراج ماده معدنی و برداشت باطله ها
  • ب- ساخت جاده‌های معدن
  • ج- نصب تجهیزات مورد نیاز، حفر گمانه‌های اکتشافی
  • د- تنظیم برنامه روزانه، هفتگی، ماهیانه و سالانه برای پرسنل
  • هـ- برنامه آموزش برای پرسنل
  • و- آماده سازی پله‌های جدید یا جبه کارهای جدید استخراج​

 

(۴) بخش تعمیر و نگهداری (نت)
وظایف این بخش عبارتند از:

الف- تنظیم برنامه سرویس، تعمیرات اصلی به نحوی که همیشه ماشین آلات مورد نیاز برای عملیات آماده باشند.
ب- تنظیم و ارائه برنامه برای تعمیرکاران و تحهیزات تعمیرگاه
    1. آماده سازی بیش از نیاز سنگ‌ها برای بهره برداری یا به عبارت دیگر سنگ هایی که باید استخراج شوند بیش از میزان استخراج در پلان پیش بینی شده باشد.
    2. آماده سازی جبهه کار اضافی برای استخراج
    3. داشتن ماشین آلات یدکی
    4. تعیین محل دامپ در نزدیک محل ممکن تا در صورت کمبود ماشین حمل در میزان تولید مشکلی به وجود نیاید
    5. حفظ بخشی از ماده معدنی با عیار بالا
    6. افزایش قطعات یدکی ماشین آلات در انبار
    7. داشتن گزینه جاده اصلی اضافه برای شرایط بد جوی که استفاده از جاده اصلی را غیر ممکن می‌سازد.
و… که ذکر آنها در این بحث نمی گنجد.​
Mine Planning 03
 

اصول برنامه ریزی و طراحی معادن

اصول زیر، مبنا و زیرساخت برنامه ریزی معادن به شمار می‌رود:
  1. از روش‌های تصمیم گیری اثبات شده (Evidence-based decision-making methods) استفاده شود.
  2. هدف اولیه (اصلی) بیشینه سازی ارزش کنونی خالص باشد.
  3. اهداف ثانویه به عنوان محدودیت تلقی شود.
  4. قواعد گزارش نویسی عمومی در فرآیند برنامه ریزی وارد نگردند.
  5. به جای محافظه کاری، عدم قطعیت و ریسک به طور شفاف ملاک کار قرار گیرد.​

 

روش‌های تصمیم گیری اثبات شده

روش‌های تصمیم گیری اثبات شده باید مطابق زیر به کار گرفته شود:
  1. تلاش شود تا در جمع آوری داده و در تصمیم گیری از اریب بودن (Bias) اجتناب گردد ( نکته: اگر در یک گروه از داده ها، جمع جبری خطاهای نمونه برداری حول میانگین مقادیرشان صفر نشود، داده‌ها اریب محسوب می‌شوند؛ اگر جمع جبری اختلافات داده‌های حاصل از یک سری اندازه گیری با مقادیر واقعی آنها (که برابر میانگین آنها است) صفر باشد، این داده‌ها نا اریب (Unbiased) تلقی می‌شوند، خواه این اختلافات کوچک باشد، خواه بزرگ باشد. نا اریبی با صحت تفاوت دارد).
  2. اطلاعات از لحاظ احتمال صحیح یا قابل پیش بینی بودن، مورد ارزیابی قرار گیرد.
  3. شکاف در اطلاعات و درک چگونگی تأثیر آنها بر عدم قطعیت به حساب آورده شود.
  4. از بکارگیری قواعد سرانگشتی اجتناب گردد. قواعد سرانگشتی تقریب‌های ساده و روش‌های غیردقیقی برای برآورد یا اندازه گیری به حساب می‌آیند. چنین تقریب هایی تنها در صورتی مفید هستند که تمامی محدودیت‌ها و مفروضات پنهان آنها دانسته شده باشد.
  5. از فرآیندهای تصمیم گیری و روش‌های تجزیه و تحلیل شناخته شده استفاده شود.
  6. اجتناب از استدلال‌های نادرست؛ به عنوان مثال این یک استدلال نادرست است: ”یک معدن یا با روش روباز استخراج می‌شود یا زیرزمینی“​
 

اهداف اولیه و ثانویه

  • هدف اولیه بیشینه سازی ارزش کنونی خالص است. این آرمانی است که باید محقق گردد و تنها به محدودیت‌های اهداف ثانویه محدود می‌شود.
  • هدف اولیه (اصلی) برای هر شرکتی که درگیر فعالیت برنامه ریزی است، یک موضوع انتخابی به حساب می‌آید و هر شرکتی مختار است هر هدف اولیه ای را که تمایل دارد، انتخاب نماید. با این وجود در صنعت معدنکاری، بیشینه سازی NPV ، هدف اولیه ای است که بیشتر از همه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • اهداف ثانویه که به عنوان محدودیت به کار می‌روند، نمی توانند به بودی در هدف اولیه ایجاد نمایند و تنها می‌توانند به عنوان عامل بازدارنده عمل کنند.
  • زمانی که هدف ثانویه ای [به یک مسأله بهینه سازی] اعمال می‌شود، در واقع هدف اولیه متضرر می‌شود.
  • اهداف ثانویه تنها با در نظر گرفتن صرفه اقتصادی باید بکار گرفته شوند و همواره باید مقدار ضرری که متوجه NPV می‌نمایند را گزارش نمود.​
 
 

جداسازی گزارش نویس عمومی از برنامه ریزی

قواعد گزارش نویسی عمومی نباید در فرآیند برنامه ریزی وارد گردند. این اصل زمانی که در رابطه با گزارش نویسی عمومی منابع و ذخایر معدنی باشد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
قواعد برای گزارش نویسی عمومی برای آن ایجاد می‌شود که مبنایی برای هماهنگی در گزارش دهی وجود داشته باشد و به عنوان یک فیلتر برای اطلاعات در دسترس عمل می‌نماید. به عنوان مثال در کد جورک (و کدهای مشابه دیگر) لازم است شخصی صلاحیت دار یک قضاوت اولیه نسبت به عوامل فنی و اقتصادی که احتمالاً بر استخراج اقتصادی تأثیرگذار خواهد بود، به عمل آورد و عواملی را به کار گیرد تا اطمینان حاصل گردد که منابع معدنی گزارش شده، استخراج اقتصادی قابل قبولی در پی خواهد داشت.
قضاوت اولیه شخص صلاحیت دار نسبت به عوامل اقتصادی به مثابه فیلتری برای کل اطلاعات مربوط به کانی زایی برجا عمل می‌نماید. بسیار بهتر است که برنامه ریزان معدن در معرض کل اطلاعات مربوط به کانی زایی برجا شامل منابع استنباط شده و حتی محدوده کانی زایی بالقوه در ورای منابع استنباط شده نیز قرار گیرند. به این ترتیب برنامه ریز می‌تواند معیارها و تجزیه و تحلیل‌های اقتصادی جامع تری را جهت تعیین زیر مجموعه ای از محدوده کانی زایی که به طور اقتصادی قابل استخراج خواهد بود، بکار گیرد.
زمانی که فرآیند برنامه ریزی تکمیل گردید، باید قواعد گزارش نویسی عمومی جهت تهیه گزارش‌های عمومی دقیق به کار گرفته شود.
 

شفافیت در عدم قطعیت و ریسک

به جای محافظه کاری، باید عدم قطعیت و ریسک به طور شفاف ملاک کار قرار گیرد.
محافظه کاری در کار برنامه ریزان معدن به عنوان وسیله ای برای فایق آمدن بر عدم قطعیت یا کاهش ریسک امری عادی تلقی می‌گردد. دو مثال:
۱. بیش برآورد: عمدی هزینه‌ها جهت جبران هزینه‌های بالقوه ای که تصادفاً کم برآورد شده اند.
۲. کم برآورد: عمدی عیارها جهت جبران عیارهای بالقوه ای که تصادفاً بیش برآورد شده اند.
 

+ چه باید کرد؟

اذعان به اینکه اغلب ورودی‌های فرآیند برنامه ریزی معدن با عدم قطعیت همراه است.
پی بردن به عدم تکافوی برآوردهای مجرد ورودی‌های دارای عدم قطعیت. حتی زمانیکه یک برآورد مجرد نمایانگر ارزش انتظاری است، کاربرد انحصاری آن می‌تواند به تصمیم گیری‌های برنامه ریزی ضعیف منجر شود؛ زیرا معرف محدوده احتمالی نیست. یک ورودی دارای عدم قطعیت معرف بهترین توزیع احتمال پیوسته یا گسسته و همچنین پیامدهای بالقوه مبتنی بر کل محدوده (جامعه آماری) است.
زمانی که پیامدهای بالقوه مبتنی بر کل محدوده از ورودی دارای عدم قطعیت شناخته شد، باید مدیریت ریسک به کار گرفته شود.
 

نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی معدن

از کدام نرم افزار برنامه‌ریزی معدن به طور گسترده استفاده می‌شود؟

در دو دهه گذشته، وابستگی زندگی انسان به کامپیوترها به شدت افزایش یافته است. کاربردهای ذخیره‌سازی داده‌ها و استفاده مجدد از آن‌ها در هر زمان که نیاز باشد، کار را نسبت به کتاب‌های لاگ (دفترچه ثبت شیفت) بسیار آسان‌تر کرده است.

در حال حاضر، رایانه‌ها در هر صنعتی استفاده می‌شوند و به بخشی مهم از زندگی بشر تبدیل شده اند. صنعت معدن نیز مانند سایر صنایع به طور فزاینده ای به سمت استفاده از رایانه نه تنها در ذخیره‌سازی داده‌ها بلکه در برنامه‌ریزی کل معدن، حرکت می‌کند.

 

افزایش قابل توجه ظرفیت ذخیره‌سازی و سرعت پردازش باعث شد تا صنعت معدن متکی به برنامه‌های رایانه ای برای انجام طراحی‌ها، نظارت بر طرح ها، برنامه‌ریزی عملیات با ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات زیاد باشد.

هر چند که این نرم افزارهای تخصصی از نظر نحوه ورود داده‌های گوناگون، سازگاری با یکدیگر، مدلسازی ها، سایر توانایی‌ها و غیره مشابهت‌های زیادی با یکدیگر دارند، ولی توصیه می‌شود فراگیری نرم افزارهای قویتر که در اقصی نقاط جهان طرفداران بیشتری دارند، در اولویت قرار گیرد.

همچنین از آنجایی که بازار نرم افزارهای تخصصی، بازاری رقابتی است، باید توجه نمود که کدام شرکت‌ها نسبت به سایر رقبا خدمات پس از فروش بهتری به ویژه به صورت آنلاین ارائه می‌نمایند. در اینجا سعی شده اجمالاً به معرفی چند نرم افزارهای تخصصی معروف در زمینه طراحی و برنامه ریزی برای معادن اشاره می‌گردد.

نرم افزارهای مختلف برنامه‌ریزی که در صنعت معدن استفاده می‌شود عبارتند از:

 

1) نرم افزار Mine 2-4D  و  CADSMine

زمانی که به Graphic Mining Solutions International (GMSI) معروف شد، نرم افزار Mine 2-4D و CADSMine را توسعه داده و سپس نام شرکت را به Mine RP تغییر داده است. این شرکت اخیراً راه اندازی شده و مشخص شده است که توسط RungePincockMineraco خریداری شده است.

از نرم افزار Mine2-4D فقط برای برنامه‌ریزی استفاده می‌شود در حالی که از نرم افزار CADSMine می‌توان برای طیف وسیعی از کارها که شامل مدل‌سازی زمین شناسی تا طرح‌های بازسازی معادن است، استفاده کرد.

 

2)نرم افزارXPAC

نرم افزار توسعه یافته توسط Runge Pincock Mineraco می‌تواند برای برنامه‌ریزی و زمان‌بندی معادن ذغال سنگ روباز و زیرزمینی و فقط معادن فلزی روباز مورد استفاده قرار گیرد. این مجموعه RPM Global شامل نرم افزارهای بسیار زیاد و کاربردی است که نرم افزار Talpac به انحصار این شرکت در آمده است.

 

3) نرم افزارهای مجموعه Geovia

Geovia که اکنون متعلق به Dassault Systèmes است این نرم افزارها را توسعه داده است. SURPAC عمدتا برای مدل‌سازی زمین‌شناسی کانسنگ و طراحی معادن فلزی روباز و زیرزمینی استفاده می‌شود. در حالی که MINEX یک نرم افزار استخراج ذغال سنگ است که برای مدل‌های زمین شناسی و برنامه‌ریزی معادن ذغال و سایر کانسنگ‌های لایه‌ای مانند سنگ آهک استفاده می‌شود. این نرم‌افزارها می‌توانند از اکتشاف تا طراحی‌های بازسازی معدن در زمینه‌های مربوطه را پشتیبانی کنند.

  • Geovia SURPAC (Geology and Mine Planning)
  • Geovia GEMS (Geology and Mine Planning)
  • Geovia WHITTLE (Strategic Mine Planning)
  • Geovia MINEX (Geology and Mine Planning for Stratified Deposits)
  • Geovia MINESCHED (Surface and Underground Scheduling)​

 

4)نرم افزار VULCAN

Maptek Vulcan می‌تواند در تمام سناریوهای استخراج از جمله ذغال سنگ، فلز و معادن سنگ، چه به صورت روباز و چه زیرزمینی استفاده شود. این نرم افزار همچنین می‌تواند برای ایجاد مدل‌های زمین‌شناسی و سپس برای برنامه‌ریزی جهت طراحی‌های بازسازی معادن مورد استفاده قرار گیرد. این نرم افزار به صورت پکیج‌هایی موجود است که با توجه به سناریوی مختلف استخراج می‌تواند در دسترس باشد.

 

5)نرم افزار Hexagon Minesight

Minesight در یک شرکت مشاوره کوچک به نام Mintec ساخته شد که ابزارهای برنامه‌ریزی برای عملیات روباز و زیرزمینی را فراهم می‌کند. این نرم افزار می‌تواند از مطالعات امکان سنجی گرفته تا برنامه‌ریزی روزانه عملیات معدن که شامل برنامه‌ریزی بلند‌مدت و برنامه‌ریزی کوتاه مدت نیز می‌باشد، مورد استفاده قرار گیرد.

6)نرم افزار Minemax

نرم افزار  Minemax همنام با نام این شرکت است که در سال آینده بیستمین سالگرد تاسیس خود را تکمیل می‌کند و ابزارهای برنامه‌ریزی در مدل‌سازی زمین شناسی و برنامه‌ریزی معادن روباز را فراهم می‌کند.

 

7)نرم افزار Carlson

نرم افزار Carlson به طور گسترده ای در معادن ذغال سنگ ایالات متحده استفاده می‌شود که ابزارهایی را برای زمین شناسی، استخراج سطحی و زیرزمینی و همچنین کمک به استخراج دیگر رسوبات لایه‌ای فراهم می‌کند.

 

8) نرم افزار Datamine

مجموعه نرم افزارهای Datamine که در نسخه‌های جدید خود کارآمدتر شده و قابلیت‌ها تفکیک شده و نرم افزارهای تخصصی هر بخش را تولید کرده است تعدادی از این نرم افزارها شامل موارد زیر است:

  • Datamine NPV Scheduler (نرم افزار بهینه سازی و برنامه ریزی تولید معادن)
  • Datamine Studio OP (نرم افزار طراحی و زمان بندی تولید معادن روباز)
  • Datamine Studio UG (نرم افزار طراحی و برنامه ریزی در معادن زیرزمینی)
  • Datamine Studio RM (نرم افزار ساخت مدل‌های زمین شناسی و ذخایر معدنی)
  • Datamine Studio EM (نرم افزار طراحی، مدلسازی اکتشاف و برنامه ریزی عملیات حفاری)
  • Datamine Aegis (نرم افزار طراحی و برنامه ریزی عملیات حفاری و انفجار در معادن زیرزمینی)
  • Datamine EPS (نرم افزار برنامه ریزی پیشرفته تولید)
  • Datamine Studio 5D Planner (نرم افزار برنامه ریزی معادن زیرزمینی)

 

 9) مجموعه نرم افزاری Seequent

این شرکت که اخیرا بسیاری از نرم افزارهای تخصصی را خریداری کرده و به انحصار خود در آورده است همچون مجموعه نرم افزارهای Leapfrog ،Oasis montaj و Target که نرم افزارهای قدرتمند و نام آشنایی هستند. شعار این شرکت این است که به شما کمک می‌کنم در طول چرخه عمر عملیات استخراج خود تصمیمات مهم و استراتژیک بگیرید.

 

بسیاری از نرم افزارهای برنامه‌ریزی معدن دیگر در جهان وجود داشته باشد که شاید اسم آنها را شنیده باشید همچون eCognition ،Micromine و Alastri که همه به نوبت خود بسیار کارآمد و قدرتمند هستند. این‌ها تعداد معدودی از آن‌ها بودند که در طول سال‌ها محبوبیت پیدا کرده و در تعداد زیادی از معادن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

سوال بزرگی که بی پاسخ مانده این است که کدام نرم افزار برنامه‌ریزی معدن در ایران بطور گسترده  استفاده می‌شود؟

دو مجموعه نرم‌افزارهای شرکت Geovia و Datamine هستند که به طور گسترده در ایران مورد استفاده قرار میگیرند. اما به صورت ترکیبی یا در بعضی از پروژه‌ها، موادمعدنی یا منطقه زمین‌شناسی خاص سایر نرم افزارها را به کار می‌گیرند اما شاید مهمترین مشکل ایران که به بعضی از نرم افزارها محدود شده به جز تحریم‌ها هزینه بالای مجوز استفاده از نرم افزارهاست که شرکت‌ها حاضر به هزینه کرد نیستند.

 

Mine Planning 02

در حالی که بازار آفریقای جنوبی از نرم افزار متفاوتی استفاده می‌كنند كه اخیراً توسط نرم افزار RPMglobal یعنی Mine2-4D خریداری شده است. سهم بازار نرم افزارهای برنامه‌ریزی در آفریقای جنوبی در شکل نشان داده شده است.

 

عاشق شروع کردن هستم، هنر من جنگیدن برای آرزوهام هست؛ دنبال این هستم که درک درستی از زندگی پیدا کنم و ازش لذت ببرم برای همین بیشترین سرمایه‌گذاری رو روی خودم می‌کنم.

جدیدترین مطالب رو در ایمیل خود دریافت کنید

این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید

اشتراک در
اطلاع از
guest
1 دیدگاه
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
Moh.aghaei Aghaei
Moh.aghaei Aghaei
16 اسفند 1399 11:06

ممنون مفید بود

1
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x
پیمایش به بالا

فرم گزارش

خواهشمند است، فرم را تکمیل و ارسال نمایید.

راهنمای دانلود

  • اگر نرم‌افزار مدیریت دانلود ندارید، قبل از دانلود هرگونه فایلی، یک نرم افزار مدیریت دانلود مانند IDM و یا FlashGet نصب کنید.
  • برای دانلود، به روی عبارت “دانلود” کلیک کنید و منتظر بمانید تا پنجره مربوطه ظاهر شود سپس محل ذخیره شدن فایل را انتخاب کنید و منتظر بمانید تا دانلود تمام شود.
  • در صورت بروز مشکل در دانلود فایل‌ها تنها کافی است در آخر لینک دانلود فایل یک علامت سوال ? قرار دهید تا فایل به راحتی دانلود شود.
  • فایل های قرار داده شده برای دانلود به منظور کاهش حجم و دریافت سریعتر فشرده شده‌اند، برای خارج سازی فایل‌ها از حالت فشرده از نرم‌افزار Winrar و یا مشابه آن استفاده کنید.
  • چنانچه در مقابل لینک دانلود عبارت بخش اول، دوم و … مشاهده کردید تمام بخش‌ها می‌بایستی حتماً دانلود شود تا فایل قابل استفاده باشد.
  • کلمه رمز جهت بازگشایی فایل فشرده عبارت www.mining-eng.ir می‌باشد. تمامی حروف را می بایستی به صورت کوچک تایپ کنید و در هنگام تایپ به وضعیت EN/FA کیبورد خود توجه داشته باشید همچنین بهتر است کلمه رمز را تایپ کنید و از Copy-Paste آن بپرهیزید.
  • چنانچه در هنگام خارج سازی فایل از حالت فشرده با پیغام CRC مواجه شدید، در صورتی که کلمه رمز را درست وارد کرده باشید. فایل به صورت خراب دانلود شده است و می‌بایستی مجدداً آن را دانلود کنید.