روش های استخراج سنگ تزیینی و نما
در نوشته های قبلی مطالبی: انتخاب روش استخراج سنگ های تزیینی و نما و استخراج سنگ‌های ساختمانی توسط سیم برش الماسه و حال در ادامه تکمیل این مباحث این مطلب رو دنبال کنید.
چگونگی آماده سازی کارگاه استخراج
ویژگی‌هایی که یک کانسار سنگ تزیینی و نما را اقتصادی می‌سازد بیشتر فیزیکی هستند تا شیمیایی از جمله این خواص فیزیکی می‌توان به رنگ و شکل ظاهری ،تراکم یا فشردگی، یکنواختی، مقاومت و فقدان درزه، ترک، ناپیوستگی و غیره اشاره کرد. در نتیجه پی‌جویی و اکتشاف کانسارهای سنگ تزیینی و نما به شیوهای کاملاً متفاوت از روش های کشف کانسنگ صورت می گیرد آماده سازی نیز در این روش انحصاری است.
پس از پاکسازی سطح زمین تاسیسات فراوری و هرگونه تسهیلات مورد نیاز در مجاورت ساختگاه معدن احداث می‌شود در این نوع معادن به جای کارخانه‌های تولید و فرآوری، کارخانه‌ها تجهیزاتی که عملیات پایانی فرآیند را تشکیل می‌دهند تقلید کارخانه‌های ساب و صیقل بلوک‌های سنگ برش خورده، احداث می‌گردند.
از آنجا که در این معادن بلوک‌ها با ابعاد بزرگ و منظم برش داده می‌شود کلیه عملیات استخراج و فرآوری مستلزم جابه جا کردن این بلوک‌ها با صورت منفرد و جداگانه می‌باشد میزان باطله قابل توجه است و بنابراین باید مناطقی درنزدیکی معدن برای انباشت باطله تهیه و آماده شود روباره «معمولاً میزان آن کم است» با استفاده از روش‌های برداشت (متعارف یا هیدرولکی) جا به جا و رخنمون کانسار پاکسازی شده و سنگ‌های هوازده در صورت لزوم یا آتشباری کنده و منتقل می‌شوند.
بازکردن اولین جبهه کار با ایجاد برشی در عرض معدن تکمیل می‌شود «امتداد معادن کواری در امتداد ویژگی‌های ساختاری نظیر لایه بندی، درزه‌ها و غیره جهت داده می‌شوند»
این برش از طریق ایجاد یک «بلوک کلیدی» که به طور تقریبی دارای عرض ۴ff (1/2m)، عمق یا ارتفاع ۱۲ft (6/3m) وطول بیش از ۳۰ft (1/9m) می‌باشد به وجود می‌آید وقتی که این بلوک ایجاد شده می‌توان اقدام به ایجاد یک شکاف کلیدی در طول معدن نمود که اولین برش را تشکیل می‌دهد اکنون دوسطح آزاد برای برش دادن وجود دارد و بدین ترتیب می‌توان بلوک‌ها را به اندازه دلخوه و با سهولت برش داد و جابه جا کرد.
وقتی برش‌ها در سرتاسر طول و عرض معدن برداشته شدند، افق کاری جدید را باید از طریق برداشتن بلوک کلیدی دیگری آماده کرد. یکی از مهمترین مسائل در استخراج در سنگ‌های ساختمانی در پیشروی جبهه کار است در صورتی که کانسار توده‌ای بدون درزه و شکاف و شکستگی باشد، جهت سینه کار به طرفی است که نیاز به راه سازی کمتری داشته باشد، ولی اگر کانسار ،توده ای نبوده و دارای شکستگی و درزه باشد، بهترین جهت سینه کار،عمود بر محور اصلی درزه و شکستگی هاست تا بتوان بهترین استفاده را از آن ماده معدنی برد.
درمورد روباره برداری از آنجا در کانسارهای سنگ تزیینی و نما معمولاً کم و در حداقل مقدار می‌باشد روش‌های ساده روباره برداری برای بازکردن کانسار کفایت می‌کند اگر معدن و صاحبان آن تجهیزات خاص روباره برداری مشابه روش‌های مورد استفاده در روش روباز و چرخه عملیات بدین شرح است.
- الف) چالزی = سنگ ضعیف (اوگرا) ـ سنگ متوسط (سرمته چرخشی) سنگ سخت (ضربه ای)
- ب) اتشباری = انفو یا باروت (شخم زدن در صورت ضعیف بدون سنگ)
- ج) بارگیری = لودر ـشارل ـ اسکریپر
- د) باربری = کامیون ـ اسکریپر
اصولاً روش‌های استخراج سنگ نما از تنوع بسیاری برخوردار است هر یک از روش‌های راندمان و هزینه‌های سرمایه‌گذاری و عملیاتی خاص خود را دارا می‌باشد به طور کلی مهمترین روش‌هایی که درحال حاضر در اغلب کشورهایی که دست اندرکارند تولید سنگ قواره ساختمانی هستند معمول می‌باشد عبارتند از:
- روش چال های موازی و پاس و گوه
- روش استخراج با استفاده از مواد ناریه
- روش استخراج با سیم برش فولادی
- روش استخراج با سیم برش الماسه
- روش استخراج با استفاده از تیغه برنده
- روش استخراج با استفاده از دیسک برنده
- روش استخراج با استفاده از فشار آب
- روش استخراج با استفاده از حرارت و شعله
- روش استخراج با استفاده از مواد شیمیایی مخصوص (کتراک)
- روش استخراج زیر زمینی سنگ های تزیینی و نما
- روش های استخراج ترکیبی
انواع روش های استخراج سنگ تزئینی و نما
۱ـ استخراج به طریق حفر چال های ردیفی و پاس و گوه
در این روش چال‌های موازی به صورت عمودی و افقی در یک خط مستقیم به فواصل که (۲۰-۱۰cm) به وسیله پرفراتورها که تعداد آنها ممکن است یک، دو و یا بیشتر باشد درحالی که روی ریل و یا به مخصوص نصب گردیده حفر می‌شود پس از حفر چال‌های ردیفی جهت ایجاد سطح آزاد با یکی از طریق زیر عمل می‌کنند.
با استفاده از از پاس و گوه که گاهی یا به کارگیری نوع چکش هیدرولیک شکاف‌های حاصله توسعه داده می‌شد پس از حفر چال‌های در هر یک از چال‌ها دو تیغه فلزی و یک گوه از جنس فلز محکم است قرار می‌گیرد در این حالت ابتدا به کمک یک چکش سبک جاگذاری می‌شود سپس با یک پتک به وزن ۱۰کیلو عمل فنز بازی بر روی گوه تا شکافتن سنگ صورت می‌گیرد.
در این روش گاهی جهت جدا کردن بلوک از توده سنگ رس از حفر چال‌ها از یک نوع چکش هیدرولیکی استفاده می‌شود با این روش زمان استخراج کاهش می‌یابد و قدرت بدنی کمتر لازم است.
این چکش‌ها قدرت زیادی دارند و با یک پمپ هیدرولیکی راه اندازی می‌شوند نیروی محرکه می تواند توسط نیروی برق و با هوای فشرده تامین گردد و در برخی موارد پمپ هیدرولیکی به وسیله موتور بنزینی به حرکت درآید پمپ با فشار ۵۰۰bar کار می‌کنند و دارای یک مخزن روغن هیدرولیک ۲۵ لیتری می‌باشد که به یک سیستم توزیع کننده چند قسمتی مجهز است این پمپ می‌تواند تا ۶ عدد چکش را به طور همزمان به راه اندازد.
قدرت هر یک از چکش و به عبارت دیگر فشار عملی هنگام کار معادل ۲۲۵ تن است و در این چکش کار گوه توسط یک سیلندر و پیستون انجام می‌گیرد طرز کار آن بدین ترتیب است که پس ار حفر چال تیغه فشار دهنده وارد چال می‌شود سپس راه اندازی چکش، پیستون باعث باز شدن پاس‌ها می‌شود فشار لازم به وسیله‌ی نیروی هیدرولیک به جدار چال منتقل می‌گردد در نتیجه سنگ در سطح صفحه مورد نظر می‌شکافد. نکته ی قابل توجه در این حالت، ترتیب زدن ضربه به گوه هاست. گوه‌ها باید به طور یکنواخت و یکسان در سنگ فرو روند تا سنگ به شکل یکنواخت و همگن شکسته شود.
از روش چال موازی و پاس و گوه، برای تقسیم بلوک‌های استخراج شده (که قبلاً با روش‌های دیگر استخراج شده اند) به قطعات کوچکتر نیز می‌توان استفاده کرد.
۲ـ روش استخراج با استفاده از مواد ناریه
یکی دیگر از روش‌های که در زمان گذشته نیز مرسوم بوده، استفاده از مواد منفجره است. راندمان تولید بالا، هزینه‌های بسیار پایین و امکان کاربرد آن در شرایط مختلف از مشخصه‌های بارز این روش است اما در عوض استفاده از مواد منفجره، بخش بسیاری از سنگ را خرده کرده و ابعاد سنگ نیز یکنواخت نخواهد بود.
در این روش حدود ۳۰% ذخیره قطعی، قابل تحویل به کارخانجات سنگبری بوده بقیه به صورت لاشه در منطقه لاشه ریز دفن می‌گردد. تازه قطعاتی هم به کم بولدوزر بر روی کامیون بارگیری و روانه کارخانجات می‌گردند فاقد هر نوع شکل هندسی مشخص است، علاوه بر آن این عدم وجود شکل هندسی در زیر اره باعث خرد شدن سنگ در زیر اره می گردد.
عملاً از یک تن سنگ اگر با روش برشی استخراج گردد ۱۲ متر مربع پلاک از طرف دیگر میزان سنگ قابل استخراج شده به روش فوق ۶-۵ متر مربع پلاک تولید می‌نمایید از طرف دیگر میزان سنگ قابل استخراج به روش پرشیب حدود ۸۰% ذخیره قطعی می‌باشد و میزان پلاک دهی یک تن سنگ استخراج شده با روش برش دو برابر پلاک دهی یک تن سنگ استخراج شده با روش عملیات اتشباری می‌باشد علاوه بر مسئله پلاک دهی نوع اندازه پلاک نیز مسئله می‌باشد. در ضمن راندمان کار مفید دستگاه‌های قله بر کارخانجات سنگبری نیز، این سنگ‌ها بسیار پایین است. مواد منفجره‌ی مورد استفاده معمولاً باروت، دینامیت، آنفو یا مواد نیتروگلیسرینی (گوریت) است.
مثلاً کل ذخیره قطعی و قابل استخراج منطقه معدنی نی‌ریز ۱۰۵×۷۹ تن برآورد گردیده است در صورتی که با روش برشی ۷۵% سنگ استحصال گردد میزان سنگ قابل استحصال به روش برشی برابر حدود ۱۰۶×۶ تن می‌گردد. جهت آماده‌سازی اولین مسئله راه‌های دسترسی به کانسار و شکل راه‌های ارتباطی داخل محوطه معدن می‌باشد و بعد از مسئله راه‌های ارتباطی و دستیابی به کانسار باطله برداری در پیش روست.
نظر به این که اصولاً باطله موجود بر روی کانسار از جنس خود کانسار می‌باشد مقصد عمدتاً درزه‌های و خردشدگی مطرح می‌باشد.
عملیات باطله‌برداری با استفاده از مواد ناریه و با استفاده از باروت و چاشنی الکتریکی انجام می‌گیرد. اصولاً در کارگاه‌هایی مواد ناریه استفاده می‌گردد که دارای درز و شکاف‌های زیاد بوده که غیر قابل کار توسط دستگاه‌های سیم برش باشد و یا به عنوان عملیات باطله برداری و آماده‌سازی برای استقرار دستگاه‌های سیم برش باشند. مهمترین مواردی که برای انجام این روش باید در نظر گرفت ،به شرح زیر است:
الف) اولین مساله ای که قبل از هر چیز باید به آن توجه کرداطلاع کامل از وضعیت کانسار و مشخصات زمین شناسی آن است که این اطلاعات با انجام کارهای اکتشافی دقیق نظیر گمان زمین، حفر ترانشه، تهیه نقشه‌های لازم، نمونه برداری و انجام آزمایش‌های مکانیک سنگ انجام می‌شود.
ب) دقت در حفر چال‌ها از نظر قرارگیری در یک خط ،برابر بودن طول چال‌ها، فاصله‌ی مناسب چال‌ها از یکدیگر و از سطح آزاد و انتخاب مناسب قطرچال، با توجه به ساختار کانسار باید بررسی شود.
ج) شکل، نوع و مقدار خرج یکی از پارامترهایی است که در شکستن صحیح سنگ نقش به سزایی دارد خرج گذاری در چال ممکن است در تمام چال به طور یکنواخت صورت گیرد یا اینکه مواد منفجره به چند قسمت مساوی تقسیم شده و در فاصله‌ی یکسان از هم قرار گیرد باید بدانیم که قطر خرج داخل چال از قطر چال کمتر است و فضای بین چال و ماده منفجره مواد پرکننده مانند خاک رس، ماسه و غیره قرار گرفته و یاخالی گذاشته می‌شود تا از شدت انفجار کاسته شده و سنگ خرد شده‌ی کمتری ایجاد شود.
د) حفر چال‌های خالی در بین چال‌های انفجاری کمک شایانی به بهتر شکسته شدن سنگ می‌کنند. مشابه آنچه در آتشکاری زیر زمین هم دیده شده است استفاده از چال‌های خالی در گوشه‌ها و مقاطع دارای انحنا کاربرد بیشتری دارد.
۳ـ استفاده از دستگاه سیم برش فولادی
در این روش اساس کار آن بر حرکت دورانی یک سیم فولادی تحت کشش است که به کمک پودر سیلیس و آب موجود در برش سنگ می‌شود به طور کلی این دستگاه برش تشکیل شده از یک دستگاه نیروی محرکه و پیچ و تعدادی قرقره هدایت کننده، دستگاه ایجاد کشش و ابزارهای کمکی وابسته از محاسن این روش امکان استفاده در مقیاس وسیع و یا کارگاه‌های زیرزمینی با افزودن قرقره‌های هدایت کننده علاوه بر آن دستگاه می‌تواند سطح افقی یا عمودی را به راحتی با تغییر زاویه‌هایی که با قرقره می‌دهند ببرد معایب و مشکلاتی که این سیستم به طور کلی دارد شامل:
هزینه‌های پرسنلی و سرمایه گذاری زیاد، پیچیدگی تاسیسات که کار کردن با آن مستلزم آموزش و تجریخ کافی است، مصرف زیاد آب و تهیه پودر سیلیس و سرعت کم برش که به طور متوسط ۲ مترمربع در هر ساعت می‌باشد.
۴ـ سیستم استخراج به وسیله سیم برش الماسه
اصول کار برش سنگ در این روش بر اصطکاک سیم الماسه که به سرعت ۴۵ متر در ثانیه به وسیله موتوری با قدرت ۳۰-۲۰H می‌چرخد نباشد و دراین روش نیز برای سرد نگهداشتن سیم از آب که در یک مدار بسته می‌تواند گردش نماید استفاده می‌کنند مصرف به حدود یک مترمربع در ساعت است در این روش ابتدا به وسیله دستگاه حفاری با فاصله مناسب چال عمودی و سپس چال افقی حفر می‌گردد به طوری که چال‌ها در یک نقطه یکدیگر را قطع نمایند سپس با عبور سیم الماسه از مسیر حفر شده کار برش سنگ صورت می‌گیرد این برش می‌تواند از جهتی مختلف و کف با چرخش دستگاه صورت می گیرد.
راندمان کار در مدل‌های مختلف از ۵ تا ۱۰متر مربع راجع به آن به صورت مفصل بحث می شد طرز کار این سیستم به این صورت است که سیم الماسه به طول ۲۵ الی ۴۵ متر به وسیله یک پیچ یا قرقره راهنما، در یک جهت معین به طور دائم روی سنگ حرکت می‌کند و در سنگ شیار ایجاد می نماید و سنگ بریده می‌شود برای این منظور ابتدا در سنگ چال عمودی بر هم که محدود ه بلوک را تشکیل می‌دهد حفر شده و سپس سیم الماسه را از آن عبور می‌دهند دستگاه برش در موقع کار بر روی ریل قرار دارد.
با استفاده از امکانات الکترونیکی و هیدرولیکی به طور اتوماتیک بر روی ریل جابه جا می‌شود و در حین انجام عملیات برش خود را به عقب می‌کشاند نیروی کشش سیم که حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم است به طور ثابت حفظ می‌گردد دستگاه و پیچ معمولاً در فاصله ۵ الی ۸ متری سینه‌کار قرار می‌گیرد بدین ترتیب حدود ۱۵ متر از سیم الماسه به طور آزاد کار می‌کند.
به منظور خنک نمودن سیم الماسه از آب استفاده می‌شود که باید اب به طور پیوسته وارد شیار سنگ گردد حداقل آب مورد نیاز ۶-۸ لیتر در دقیقه است چنانچه آب مصرفی جمع اوری شود و مجدداً مورد استفاده قرار گیرد میزان آب مورد نیاز تا حدود ۲۰۰۰ لیتر کاهش می یابد.
در برش افقی دقت کرد که آب به اندازه کافی وارد شیار گردد درغیر این صورت در اثر برش پودر سنگ با آب کم مخلوط می‌شود سبب تشکیل رسوب می‌گردد در غیر این صورت در اثر برش، پودر سنگ با آب کم مخلوط می‌شود سبب تشکیل رسوب می‌گردد از بین بردن این رسوبات به آب فروان و پرفشار نیاز است ظرفیت اسمی یک دستگاه برش در سال حدود۸۰۰۰ تن سنگ کوپ می‌باشد این درحالی است که عملیات تقیسم بلوک اصلی به بلوک‌های ثانویه «قواره کردن» نیز توسط دستگاه برش انجام می‌گیرد در عمل به علت زنجیر بودن کار تولید و اشکالات غیر قابل پیش بینی و کم تجربه بودن پرسنل مسئول دستگاه‌های برش می‌توان سالانه حدود ۶۰۰۰TAM تولید را برای هر دستگاه برش در نظر گرفت.
معرفی یک دستگاه سیم برش الماسه
به منظور کلی دستگاه برش به صورت برقی یا دیزلی است کارخانه‌های مختلف ماشین‌های متفاوت را با تغییرات زیاد ارائه می‌نمایند.
مشخصات فنی زیر برای هردستگاه برش کلی است:
| قدرت موتور | ۵۰-۴۰ اسب بخار | دورچرخ راه اندازی | ۹۰۰دور در دقیقه |
| قطر چرخ راه اندازی | ۸۰۰میلیمتر | سرعت کلی کابل | ۴۰-۳۸ متر بر ثانیه |
حداکثر کشش کابل ۱۰۰۰ کیلوگرم است که به وسیله دستگاه الکترونیکی به طور اتوماتیک اعمال می‌شود زاویه گردش چرخ راه انداز متغییر است و حداکثر به ۳۶۰ درجه می‌رسد ریل‌ها به راحتی مونتاژ می‌شوند طول ریل‌ها ۳ متر وزن کل ریل‌ها حدود ۱۱۷۰کیلوگرم می‌باشد دستگاه طوری طراحی می‌گردد که قدرت کافی داشته باشد و نگهداری آن ساده باشد قسمت‌های از دستگاه که در مقابل رطوبت و آب قرار می‌گیرند.
الکتروموتور و تسمه‌های راه انداز گیربکس و قرقره‌ها طوری ساخته شده‌اند که در مقابل رطوبت و آب کاملاً مقاوم باشند تابلوی کنترل، از نظر ایمنی «بریده شدن سیم برش» با فاصله حدود ۱۰متر از دستگاه قرار دارد عملیات برش به طور اتوماتیک توسط این تابلو صورت می‌گیرد ممکن است دکمه‌ای روی دستگاه قرار داده شود که با استفاده از آن سرعت برش دستگاه و کشش سیم را در زمان برش سنگ تنظیم نماید با این شیوه از ایجاد ضربه با سیم برش جلوگیری به عمل می‌آید.
علل ناصاف شدن سطح برش:
- دستگاه برش و چال در یک خط قرار ندارند
- چال‌ها ارتباطی انحراف دارند
- پولی بزرگ با پولی کوچک در یک امتداد نیستند
- سیم برش به سطح با سختی بیش از حد برخورد نموده است
- خارج شدن دستگاه از حالت تراز
- دستگاه در حال برش دچار تغییر ناگهانی کشش نامنظم شده است
- شل شدن پیچ‌های مهار پولی‌های کوچک و خارج شدن آن از سطح برش در هنگام کار
علل پاره شدن سیم الماسه:
- پوسیده شدن سیم که باید مرتب از سیم بازدید به عمل آید
- داشتن زدگی سیم
- فشار بیش از حد سیم یا بالا بردن کشش دستگاه
- وجود خاک و سنگ ریزه در سیم برش
- برخورد یه سطح بسیار نرم درسطح برش
- برخورد با سطح بسیار سخت در سطح برش
- انحراف داشتن سیم برش
- زاویه بسیار تند در برش
- زاویه باز در برش و عواملی غیر قابل پیش‌بینی در برش مانند تغییر ناگهانی ولتاژ آمپر با نقش خنثی دستگاه برش و برخورد لایه کلی به سیم درسطح برش
۵ـ روش استخراج با استفاده از تیغ برنده (هاواژ)
برای استخراج سنگ‌هایی که سختی بسیار ندارند از ماشین‌هایی تیغه برنده می‌توان استفاده کرد.
این دستگاه توسط نصب سگمنت‌های الماسه روی یک زنجیر که با دور کردن یک بازو و حرکت می‌کنند قادر است با سرعت ۶ سانتیمتر دو تا سه عمق ۳۱۸ سانتیمتر شیارهای موازی در سنگ ایجاد نماید و با جابه جا کردن به وسیله دستگاه به وسیله جرثقیل در جهت عمود بر برش‌های موازی اولیه یک شد که کامل از سنگ‌های بریده شده تا ابعاد مناسب حاصل می‌گردد. شکل کلی تیغه برنده تقریباً مشابه اره‌های برقی است که برای برش چوب به کار می‌روند نیروی محرکه دستگاه نیز از طریق برق و یا موتور دیزل تامین می‌شود.
این دستگاه نیز مانند دستگاه سیم برش روی ریل حرکت کرده در جهت مورد نیاز به طور هیدرولیکی تغییر مکان می‌دهد. با این دستگاه فقط عمل برش را به صورت افقی و عمودی می‌توان انجام داد و سطوح برش باید کاملاً تراز یا عمود باشند در این روش برای خنک کردن تیغه برنده از آب استفاده می‌شود.
لازم به توضیح است نتایج حاصله از تجربیات بدست آمده درمعادن سنگ کشورهایی که با ماشین آلات و تجهیزات مدرن استخراج می‌گردد نشان داده که شیوه مناسب در کاربرد ماشین آلات توام از دستگاه‌های فوق الذکر است بدین ترتیب که ابتدا برش‌هایی به صورت موازی به وسیله سیم هلیکوئیدال و دستگاه شیار زن در مقیاس بزرگ در سنگ معدن ایجاد می‌نماید و سپس به وسیله دستگاه سیم برش الماسه سنگ برش داده شده و با قطعات کوچکتری تقسیم می‌گردد.
در این لازم است از نقش مهم جرثقیل به عنوان یک ابزار کمکی در روش های مختلف استخراج معادن سنگ و جابه جایی بلوک یاد کرده در معادنی که به جای جرثقیل به منظور جا به جایی و بارگیری سنگ از بولدوزر استفاده می‌شود بر اثر ضرباتی که در اثر جا به جایی به این وسیله صورت می‌گیرد درزه و شکاف‌های جدیدی در سنگ ایجاد می‌شود و یا درزه و شکاف‌های قبلی توسعه می‌یابد که این امر نیز موجب خسارت و ضایعات بسیار می‌گردد.
مزایای استفاده از تیغه برنده در مقایسه با سیم برش به شرح زیر است:
- سرعت برش بیشتر از سیم برش است
- برش سطح پشتی، آسان تر و سریعتر از سیم برش صورت می‌گیرد
- ایمنی بیشتر نسبت به سیم برش
- در این روش نیاز به حفر چال ندارد در این صورت هزینه‌های حفاری کاهش یافته و از نظر اقتصادی با صرفه تر است.
۶ـ روش استخراج با استفاده از دیسک برنده
دیسک برنده دارای ساختمان تقریباً ساده‌ای بوده و در معادنی که سنگ‌های آن سختی متوسط دارد به کار می‌رود این دستگاه دارای یک دیسک است و دراطراف آن دندانه هایی از نوع کربورتنگستن وجود دارد که این دندان‌ها قابل تعویض هستند. با تغییر آلیاژهای دندان‌های دیسک می توان سرعت برش را نیز بالا برد نیروی محرکه دستگاه از طریق برق یا موتوردیزل تامین می‌شود.
ابعاد بلوک سنگ برای استخراج به اندازه ابعاد دیسک برنده تعیین می‌شود کنترل دستکاه می‌تواند از روی خود آن با کاربر انجام شود برای خنک کاری دیسک برنده از آب استفاده می‌شود. مزایای این دستگاه هم مشابه با تیغه‌ی برنده است.
۷ـ روش استخراج با استفاده از فشار آب
در این روش استخراج بلوک سنگ به کمک فشار آب انجام می‌گیرد سنگ‌هایی که تقریباً نرم هستند و وجود آب فراوان تاثیری در ساختار ندارند به این روش می توان استخراج کرد. آب در دستگاه مخصوص و به کمک آب فشان‌هایی زیر فشار فراوان قرار گرفته و با سر شیلنگ‌های مخصوص و دورانی بر روی سنگ پاشیده می‌شود فشار آب در دستگاه قابل تنظیم بوده و برای عملیات‌هایی نظیر شستشو، تمیز کردن و برش، فشار آب مورد نظر تنظیم می‌شود هرچه فشار آب در دستگاه بیشتر شود باید از لوله‌های قابل انعطاف یا لوله ثابت استفاده کرد.
این روش در مقایسه یا روش‌های دیگر بسیار گران است. تامین آب مورد نیاز مصرفی، بازیابی مجدد، صرف انرژی بسیار زیاد تهیه دستگاه آب فشان و تجهیزات آن بسیار سخت بوده و باعث شده تا این روش چندان مورد توجه قرار نگیرد.
۸ـ روش استخراج با استفاده از حرارت و شعله
این روش بیشتر در سنگ‌های سخت و گرانیت مورد استفاده قرار می گیرد .دراین روش به کمک شعله به حرارت ناشی ازآن شیارهایی در سنگ ایجاد کرده و بلوک مورد نظر را استخراج می کند در واقع برای برش سنگ از خاصیت ذوب استفاده می‌شود حرارت و شعله لازم یا گازوئیل یا مواد سوختنی دیگر و هوای فشرده به عنوان کمک سوخت تامین شده و اکسیژن هم به عنوان کمک سوخت اضافی هنگام روش کردن مشعل به کار برده می‌شود.
شعله و حرارت لازم با ابزار و دستکاه مخصوص این کار، ایجاد شده و به کمک مشعل یا فشار به سطح سنگ می‌رسد. حرارت تولید شده با سرعت و فشار بالا و با دمای بیش از ۱۲۰۰درجه سانتی‌گراد با سنگ برخورد می‌کند. در اثر انبساط ناشی از حرارت پوسته‌ای از سنگ جدا شده و شیاری در سنگ ایجاد می‌کند این روش هم مانند روش قبل به علت بالا بودن هزینه سوخت و هوای فشرده و همین طور مصرف انرژی فراوان چندان متداول نبود و کمتر به کار می‌رود.
۹ـ استخراج سنگ با استفاده از مواد با افزایش حجم (کتراک)
در این روش نیز همانند سیتم پاس و گوه چال‌های موازی و در یک خط در بلوک انتخابی حفر نموده ولی به جای استفاده از پارس و گوه از موادی که با تماس با آب حجم آن افزایش می‌یابد چال‌های حفر شده خرج گذاری شده و رها می‌شوند. که پس از گذشت چند ساعت در سنگ ایجاد شکاف‌هایی می‌نماید بدیهی است با توجه به گران قیمت این مواد و اتلاف انرژی در سنگ‌های که دارای درزو شکاف زیاد باشد بازده آن مناسب نبود و آن طور که انتظار می‌رفته است موفقیت کسب ننموده است.
۱۰ـ روش های استخراج زیرزمینی سنگ های تزئینی و نما
در صورتی که کانسار سنگ ساختمانی در عمق زمین قرار گرفته باشد و استخراج روباز آن به صرفه نباشد، باید آن را با روش‌های زیرزمینی استخراج کرد به علت اینکه بلوک‌های سنگ باید در قطعات درشت استخراج شوند فضای زیرزمینی در این حالت بزرگتر از فضاهای زیرزمینی کانسارهای دیگر است و این فضاها معمولاً نیازی به نگهدای ندارند. نحوه دسترسی به ماده معدنی و آماده سازی کارگاه مشابه آنچه که در روش‌های استخراج سایر کانسارهای زیرزمینی است صورت می‌گیرد.
استخراج سنگ‌ها نیز می‌تواند به روش اتاق و پایه انجام شود سنگ‌ها بیشتر با تیغه برنده، دیسک برنده و یا اتشکار کنترل شده برش داده می‌شوند و کمتر از روش‌های دیگر برای استخراج آنها بهره می‌گیرند. پس از برش و استخراج بلوک‌های بزرگ در همان فضای زیرزمینی بلوک‌ها به قطعات کوچکتر بریده شده و به بیرون معدن انتقال می‌یابد در همان فضای زیرزمینی بلوک‌ها به قطعات کوچکتر بریده شده و به بیرون معدن انتقال می‌یابد چون در ایران معدن زیرزمینی سنگ ساختمانی وجود ندارد از ذکر توضیحات بیشتر خودداری می‌کنیم.
۱۱ـ روش های استخراج ترکیبی
در بیشتر کارهای استخراج سنگ‌های تزیینی، به دلیل وجود مشکلات فنی و اقتصادی و غیره و همچنین برای تسریع در امر استخراج سعی می‌شود برحسب امکانات و شرایط موجود از روش‌های ترکیبی استفاده شود.
این عمل در بیشتر معادن ایران انجام می‌گیرد برای مثال ماشین‌های برش با تیغه برنده را برای سطح پشتی می‌توان به کار بردبرش الماسه برای برش بخش‌های دیگر بهره گرفت. گاهی اوقات نیز استخراج بلوک بزرگ از کانسار باسیم برش صورت گرفته و برای تقسیم بلوک به قطعات کوچکتر از روش چال موازی استفاده می‌شود.
در بعضی مواقع که امکان توسعه شبکه برق به کارگاه نباشد و نتوان از ماشین آلات برقی استفاده کردن تجهیزاتی که با هوای فشرده یا موتور دیزل راه‌اندازی می‌شوند به کار می‌برد. به هرحال هر روشی که برای استخراج سنگ‌های ساختمانی استفاده می‌شود باید به گونه ای باشد که در مقایسه با روش‌های دیگر، مستلزم صرف زمان و هزینه کمتری بوده و بهترین راندمان تولید را داشته باشد.
جدا کردن و جابه جایی بلوک های استخراج شده از کانسار
روش‌های ذکر شده در واقع برای کندن بلوک‌های سنگی از کانسار به کار برده می‌شود و پس از برش و جداکردن بلوک‌ها از کانسار باید آنها را برای حمل و نقل یا برش دوباره آماده کرد. برای این کار روش‌ها و ابزار مختلفی وجود دارد. عمده‌ترین این ابزار جک‌های هیدرولیکی و بالشتک‌های که با هوای فشرده و آب هستند. برای جدا کردن بلوک‌ها، این ابزار را در پشت بلوک سنگ قرار داده و با نیروی هیدرولیکی و هوای فشرده و یا آب به بلوک فشار می‌آورند.
یادآوری می‌شود که وقتی بلوک‌های سنگ جدا شده و به زمین می‌افتد شکستگی در انها پدید می‌آید. برای جلوگیری از شکستگی سنگ محل افتادن بلوک را یک لایه شن و ماسه ریزدانه یا خاک نرم می‌ریزد تا پس از افتادن بلوک دچار شکستگی نشود.
معمولاًٌ قطعه‌های کنده شده از کوه، برای حمل و نقل مناسب نبوده و باید بار دیگر به قطعات کوچکتر و مناسبتری برش داده شوند. برش دوباره سنگ‌ها باروش چال موازی و یا ماشین آلات برش انجام می‌گیرد برای حمل بلوک‌های سنگ به کارگاهی که در آن برش مجدد باید صورت گیرد از بولدوزر می‌توان استفاده کرد.
پس از برش هم برای بارگیری سنگ به داخل کامیون یک سکو در معدن تعبیه می‌شود تا کامیون در ان قرار گرفته و بولدوزر بلوک را به داخل کامیون هل دهد. اما در هنگام حرکت بولدوزر به حمل سنگ ضربه‌هایی از طرف بولدوزر به بلوک داده می‌شود که ممکن است باعث به وجود آمدن شکستگی در سنگ شود به این علت برای حمل سنگ به کارگاه برش مجدد می‌توان وینچ و قرقره به کار برد و برای بارگیری آن به داخل کامیون با نصب یک دستگاه جرثقیل در نزدیکی کارگاه برش می‌توان نیاز معدن را از وجود بولدوزر برطرف ساخت.
