بطورکلی همان طوری که اشاره گردیده عوامل اصلی وقوع ریزش در معدن یعنی فشار زمین،جنس سنگ ها و چینه ها،روش استخراج نادرست، رطوبت ، فشار آب و گاز تا زمانی که تحت کنترل و مراقبت قرار نداشته باشند احتمال خطر موجود است،و نمی توان تحت شرایط مطمئن و در معدن به کار پرداخت از همین روی لازم است با انجام اقداماتی که به شرح آنها می پردازیم امکان ایجادخطر را به حداقل ممکن رساند:
3-3-1-نگهداری سقف و دیواره ها
دراغلب موارد کارهای معدنی مختلف را قسمتی توسط وسایل مختلف نگهداری کرد و از ریزش آنها جلوگیری نمود زیرا افرادی که در داخل معادن زیرزمینی کارمی کنند قبل ازهر چیز باید از ایمنی سقف کارگاه خود اطمینان حاصل کنند و وسایل نگهداری می تواند در این زمینه آسودگی خاطر آنها را تامین کند.وسایل نگهداری بایستی مانند یک چتر یا سپر عمل کند و مانع از ریزش و نشست سقف ودیواره ها برسرکارگران شود.
3-3-2-اندودن سیمان
برای پیشگیری از اثرات تخریبی و مشکلات حاصله از رطوبت که در روی سنگ های سقف و اطراف راهروها و کارگاه های زیرزمینی نقاط ضعفی ایجاد می کند پوشش های مواد گوناگونی را مانند رنگ های آسفالتی و قیری و یا ماده ای بنام گونیت مورد استفاده قرار می دهند.گونیت عموماً از سه قسمت ماسه و یک قسمت سیمان و مقداری آب تشکیل شده که آن را توسط دستگاه های مخصوصی در دو لایه به ضخامت 5/2سانتی متر به سقف و دیواره ها می پاشند. قبل از اقدام به این کار بایستی تکه های لق وسنگ های سست را کاملاً جدا کرد و سپس در فاصله زمانی کوتاهی گونیت را پاشید.این ماده علاوه بر آنکه از هوا خوردگی و لق شدن سنگ ها و جداره درون تونل جلوگیری می کند سطح آن را صاف تر می کند که این امر در بهبود تهویه معدن اثر مطلوبی برجا می گذارد.
3-3-3-خارج کردن آب و گاز از طبقات چون فشار حاصل از وجود گاز یا آب درون چینه ها و کمربالا سبب سست شدن و ریزش آنها می شود بایستی در این موارد اغلب در سقف و دیوار و در فواصل مناسب چال هائی حفرشود تا گاز یا آب از این چال ها بیرون زده و فشارچینه ها کاهش یابد و خطر ریزش کمتر شود.
3-3-4-بازرسی سقف و لق گیری
کلیه کارگران و ناظران فنی که در سینه کارهای استخراج معادن زیرزمینی کار می کنند بایستی همه روزه قبل ازشروع به کار وضعیت تغییر یافته کمربالا و وسایل نگهداری را مورد بازرسی قرار دهند تا چنانچه از لحاظ خطر ریزش موردی مشاهده شود نسبت به رفع آن اقدام لازم بعمل آید.برای بازدید کمربالا و اطمینان از اینکه محکم و یکپارچه است از سه روش زیر استفاده می کنند:
3-3-4-1-ازطریق صدا
با زدن ضربه بوسیله پتک یاتیر به کمربالا آن را آزمایش می کنند اگر صدایی که بگوش می رسد زنگ دار باشد معلوم می شود که کمربالا یکپارچه و مستحکم است ومی توان به آن اطمینان کرد ولی اگر صدای حاصل از ضربه خفه باشد مفهوم آن این است که کمربالا سست وضعیف است و امکان ریزش آن وجود دارد.
3-3-4-2-ازطریق گوه یاخار
در شکاف های کمربالا گوه های چوبی یا فلزی جامی دهند.افتادن گوه ها دلیل بر باز شدن شکاف ها است و احتمالاً آن سقف فرو خواهد ریخت.
3-3-4-3-از طریق لرزشی
اگر با یک دست کمربالا را گرفته و با دست دیگر به کمک تبر یا پتک ضربه ای به آن وارد شود از لرزش آن می توان متوجه یکپارچگی کمربالا شد.لازم به یادآوری است که در موقع ضربه زدن به کمربالا امکان ریزش آن وجود دارد لذا شخصی که مبادرت به آزمایش و بازرسی سقف می کند بایستی در زیر یک حفاظ مطمئن قرار داشته باشد تا از هرگونه آسیبی دراثرریزش مصون بماندهمچنین بازدن ضرباتی به داربست توسط یک جسم توپر می توان آن راهم موردکنترل قرارداد. هرگاه در اثر این اقدام از داربست صدای خفه ای بیرون بیاید معلوم می شود که داربست زیر بار نیست و چنانچه بعنوان تکیه گاهی برای انتقال وسایل بکار رود امکان سقوط و لغزش آن میرود.کارهایی که برای جلوگیری از ریزش در کارگاه های زیرزمینی انجام می شود بایستی تحت یک برنامه مخصوص و بوسیله مجربترین کارگران و ناظران فنی بعمل آید.
3-4-نگهداری به وسیله قاب های کشویی یا قوسی این قاب ها اولین بار در سال 1932 توسط توسن هاینزمن ابداع و بنام تی اچ معروف شد، نگهداری در اکلون های مکانیزه 1 و 2 و 3 که فعلا در حال پیشروی می باشد، نگهداری دائمی بوده و از قاب های کشویی فلزی سه تکه ای یا قوسی شکل استفاده می شود این قاب ها در کشورهای لهستان، بلغارستان و ایران تولید می شود و شکل دینامیکی و جنس آن به گونه ای است که در مقابل خمش و فشار بسیار مقاومند و هنگامی که فشار وارده بر قاب زیاد شود، کلاهک داخل پایه ها می لغزد و یا پیچ های کرپی ها را شل می کنند تا بلغزد و بدین ترتیب فشار وارده به وسیله تغییر شکل خنثی شده تا به حالت تعادل برسد فاصله بین دو قاب متوالی به فشارها وارده بستگی دارد در ابتدای پروتال فاصله بین قابها 5/0 متر بوده و هر چه مقدار پیشروی بیشتر شود این فاصله بیشتر شده و تا یک متر تثبیت می گردد، طبق مقررات ایمنی معدن در هر 1 تا 5/1 متر پیشروی موظف به نصب وسایل نگهداری می باشند برای نصب وسایل نگهداری رعایت دو پارامتر خیلی مهم است یکی رعایت جهت امداد آزیموت تونل و دیگری رعایت شیب آکلون.
برای کنترل امتداد آزیموت تونل از روش سه شاقول استفاده شده و آکس وسط سقف را علامت می زنند تا امتداد خط سنترلاین برای کارهای بعدی تنظیم شده باشد، برای کنترل شیب اکلون از نخ تراز استفاده کرده به این صورت که یک نفر سر نخ را روی علامت سمبه آرکهای قبلی که توسط نقشه برداران مشخص ورپرگیری شده می گذارند نخ باید در روی سر نشان سه تا آرک پهلوی هم قرار گرفته و امتداد آن در سینه کار به ارتفاع آن در سینه کار به ارتفاع قرار دادی یک متر تا بلوک سیمانی تنظیم شود.
برای نصب کلاهک قاب که مقطع آن کمی کوچکتر از مقاطع پایه ها قرار گیرد ابتدا دو تیرآهن چند متری متحرک را که درطرفین آکس سقف به صورت عمودی توسط بست های فلزی موقتی کلاهک قاب های قبلی آویز شده اند توسط فردی که روی پیشانی رو هدر است به سمت بالا هدایت شده و وسط آن در روی دو تیر آهن قرار می گیرد البته در ماه های قبل ابتدا دو پایه نصب می شده و در مرحله بعد کلاهک قاب ولی جهت ایمنی بیشتر از سقف حال ابتدا کلاهک و بعد پایه ها نصب می شوند.
برای قرار گیری پایه ها ابتدا محل آن را مقداری خالی کرده و چند گونی شن در داخل آن قرارداده و اگر لازم باشد کیسه شن را پاره می کنند و بعد یک بلوک بتنی مربعی شکل به نام کفلا در روی شن قرار می گیرد که در روی صفحه آن دو عدد میل گرد کوچک جوش داده شده که پایه قاب در بین آنها قرار می گیرد حال دو پایه در دو طرف روی دو بلوک قرار می گیرد. اتصال هر پایه با کلاهک توسط دو عدد کرپی کوچک یا یوبلت صورت می گیرد و طول قسمتی از کلاهک که داخل پایه ها قرار می گیرد نبایستی از 40 سانتیمتر کمتر باشد. هر کرپی دارای دو پیچ و یک بست و دو مهره می باشد و برای هر آرک جمعا چهار کرپی کوچک و چهار کرپی بزرگ مصرف می شود و کار آن حفظ فاصله بین قاب ها و تقسیم تنش ها می باشد و همچنین لوله های تهویه و کابل های برق وسایل موقتی و ….. به آن آویز می شوند . پس ازنصب قاب اگر آکس سقف با وسط کلاهک منطبق نبود بوسیله یک کنده چوبی و بازوی قدرتمند رودهدر آن را با فشار تراز می کنند . کار کردن با رودهدر برای نصب وسایل نگهداری بسیار ساده و سریع بوده و در هرشیفت کاری تا حداکثر چهار قاب زده شده است ولی در معدن مرکزی که پیشروی آتشباری دارد در هر شیفت فقط قاب ذوزنقه ای می زنند.
3-5-نگهداری به وسیله پیچ سنگ
در این معدن از بلت معمولی و بلت کابلی و بلت گیردار رزینی استفاده می شود.
3-5-1-پیچ سنگ رزینی
روش کار به این نحو است که بعد از چال زدن با مته حدود 2 متر داخل چال چند رزین بسته به طول چال که شامل دو جزء رزین و کاتالی است بطور جداگانه بسته بندی و به شکل فشنگ می باشد . حال بلت های عاجدار توسط دستگاه گوفر با چرخش و فشار درون رزین قرار گرفته و روکش پلاستیکی فشنگ ها پاره شده و رزین کاتالی است در اثر چرخش میل مهار با هم مخلوط می شوند و در طی یک واکنش شیمایی در عرض چند دقیقه سفت شده مانند یک چسب دو قلو یک مهار خیلی محکم به وجود می آورد. بعد در روی میل گرد یک صفحه توزیع بار قرار داده و توسط مهره گیر دهنده محکم می شود. این پیچ سنگ ها بیشتر در تقاطع آکلون 3و 4 در نگهداری سقف استفاده شده است وسطح تقاطع حدود 110 متر مربع می باشد.
3-5-2-پیچ سنگ تزریقی
در بالای دهانه تونل های این معدن از این نوع راک بولت استفاده شده بعد از زدن چال دوغاب سیمانی را داخل آن ریخته و میل گرد را قرار می دهند و بعد از سفت شدن دوغاب یک توری بزرگ روی آنها گذاشته و بعد صفحات توزیع بار روی توری ها و پیچها را می بندندو در بعضی جاها به جای میلگرد از کابل استفاده می شود.
3-6-تل تیل
برای اندازه گیری فشار وارده و همچنین پیش بینی احتمال ریزش قبل از وقوع و برای ایمنی بیشتر در سقف قسمت های مختلف معدن وسیله ای به نام تل تیل تعبیه نموده اند که شامل دو لوله از جنس مس که هر کدام شامل سه رنگ قرمز و زرد و سبز می باشند که یکی در داخل دیگری می باشد قسمت پر خطر را شناسایی می نمایند ونسبت به مقاوم سازی آنجا در صورت امکان اقدام می نمایند .در غیر این صورت نسبت به ترک و تخلیه محل از کارکنان اقدامات لازم صورت می گیرد این وسیله ها تقریبا به ازای هر 20 الی 24 متر در معدن تعبیه شده است.
فورپول هم هست که ما تو معدن ذغالسنگ پروده ازش استفاده می کنیم و بعد از ریزش انجام میشه و برای جلوگیری از ریزش های بیشتر و ادامه کاره
والا اینی که میگید من نمیدونم اگر زحمتی نیست یه توضیح بفرستید تا بقیه هم استفاده کنند