معرفی

معدن سرب نخلک جزء قدیمی‌ترین معادن ایران می‌باشد و سابقه فعالیت معدنکاری در این مجتمع به بیش از ۲۰۰۰ سال قبل می‌رسد، در حال حاضر این مجتمع تحت پوشش شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران اداره می‌شود. که بعنوان یک مرکز معدنی – صنعتی در حاشیه کویر مرکزی ایران، در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان نائین و ۴۵ کیلومتری انارک در حاشیه کویر مرکزی ایران، در قسمت شرقی یک رشته کوه منفرد واقع شده است.

آب و هوای منطقه گرم و خشک و مرتفع‌ترین قله آن حدود ۱۴۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، اما کارهای معدنی عمدتاٌ در ارتفاع بین ۱۰۰۰ (سطح زمین) تا ۸۰۰ متری (طبقه ۲۰۰ متری) صورت می‌گیرد. یک جاده شوسه ۳۵ کیلومتری از انارک تا معدن متروکه چاه خربزه و از آنجا ۱۶ کیلومتر جاده آسفالت سرد ارتباطی این معدن با سایر نقاط کشور است

تاریخچه

معدن سرب نخلک از زمان‌های باستانی مورد بهره‌برداری قرارا گرفته و تعداد زیادی آثار کارهای قدیمی، ابزار سنگی و وسائل ساخته شده از آهن خام که در این ناحیه یافت شده موید این نظر است. بعلاوه وجود یک کارونسرای مخروبه قدیمی می‌تواند مبین عبور یک راه ارتباطی از جنوب شرقی معدن باشد. قدمت این کارها که عمق ۱۲۵ متری (نزدیک سطح آب) دیده شده حدود ۲۰۰۰ سال حدس زده می‌شود.

در دوران معاصر این معدن ۵۳ سال پیش در حال بهره‌برداری دیده شده و تا سال ۱۳۳۲ که به شرکت سهامی کل معادن و ذوب فلزات ایران واگذارا گردیده است،با کمک یک کوره ابتدایی که بوسیله هیزم گرم می‌شده به ذوب سرب نیز مبادرت می‌ورزیده‌اند.

تولید اصلی معدن نخلک کنسانتره سرب با عیار ۵۵% می‌باشد. موادمعدنی استخراجی حاوی کانی‌های گالن یا سولفور سرب و سروزیت یا کربنات سرب می‌باشد. موادمعدنی از کارگاه‌های استخراج از عمق ۲۰۰ متری زمین با تلاش و کوشش کارگران زحمتکش این مجتمع استخراج شده و توسط اسکیپ به سطح زمین منتقل می‌شود. ظرفیت استخراج ماده معدنی حدود ۳۰۰۰ تن در ماه و با عیار ۷% می‌باشد. تولید کارخانه مجتمع ماهیانه ۳۰۰ تن کنسانتره می‌باشد.

کارخانه

مواد استخراج شده از معدن توسط کامیون از قسمت اسکیپ به کارخانه منتقل می‌گردد. این مواد در ابتدای کار روی سرند اصلی به ابعاد ۲۵ در ۲۵ قرار گرفته و مواد زیر این ابعاد وارد سنگ شکن اولیه (فکی) شده و پس از خردایش تا ۷ سانتی‌متر از طریق یک نوار نقاله به سرندهای لرزان هدایت می‌شوند. ابعاد این سرندها ۳۰ در ۳۰ میلیمتر و ۱۰ در ۱۰ میلیمتر می‌باشند. در مسیر عبور به سمت سرندهای لرزان این مواد توزین شده و همچنین توسط یک آهنربای الکتریکی مواد فلزی از مدار خارج و میزان بار ورودی کارخانه ثبت می‌گردد.

مواد در روی سرندهای لرزان که دو طبقه می‌باشند جدا سازی شده و مواد زیر یک سانتی‌متر از سرند زیرین عبور و وارد سیلو یا بونکر ذخیره کارخانه که ظرفیت آن ۹۰ تن است می‌گردند.

مواد درشت‌تر وارد سنگ‌شکن ثانویه یا مخروطی شده و پس از خردایش تا زیر یک سانتی‌متر مجددا به قسمت سرندهای لرزان بازگشت می‌نمایند. این عمل آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا کلیه مواد به ابعاد زیر یک سانتی‌متر برسند.
مواد ذخیره شده در سیلو از طریق یک نوار نقاله با تنظیم میزان مورد نیاز وارد قسمت فرآوری می‌شوند. در این قسمت مواد بدو روش جدا سازی می‌گردند:

• اول روش گراویمتری
• دوم روش فلوتاسیون

۱ـ روش گراویمتری

در این روش مواد وارد جیک‌های مرحله اول شده و در این مرحله پس از جداسازی اولیه باطله، خاک پـر عیار از یک سری توری مشبک به ابعاد یک میلی‌متر عبور می‌کنند (سرریز جیک باطله می‌باشد) ابعاد بالای یک میلی‌متر وارد آسیای میله‌ای شده و پس از خردایش (بین ۴۰ تا ۰ میلیمتر) وارد پمپ شده و به جیک‌های مرحله دوم هدایت می‌شوند. در این مرحله ته ریز این جیک‌ها کنسانتره نهایی گراویمتری با عیار ۵۴ تا ۵۲ درصد می‌باشد که به انبار فروش متنقل می‌شوند.

سرریز جیک مرحله دوم پس از عبور از توری یک میلی‌متری وارد جیک مرحله سوم شده که ته ریز آن وارد آسیای میله‌ای و پس از خردایش مجدداً به جیک مرحله دوم باز می‌گردند و سرریز آن بعنوان باطله از مسیر کارخانه خارج می‌شوند. البته ابعاد زیر یک میلی‌متر توسط توری قبلاً جدا سازی شده‌اند.

۲ـ روش فلوتاسیون

کلیه مواد زیر یک میلی‌متر جدا سازی شده توسط توری وارد پمپ C100 شده و سپس به سیکلون پمپاژ می‌گردد. در سیکلون توسط نیروی گریز از مرکر ابعاد بین ۱۰۰ تا ۷۵ میکرون توسط دو لوله وارد مخازن تیکنر شده و ابعاد درشتتر که ته ریز سیکلون می‌باشند وارد آسیای گلوله‌ای شده که پس از خردایش مجدداً وارد پمپ C100 و به سیکلون منتقل می‌گردند.

در تیکنرها پس از آب گیری پالپ موجود توسط دو دستگاه پمپ لجن‌کش از کف تیکنر پمپاژ و به همزن شماره یک وارد می‌شود. در مسیر خروجی همزن شماره یک سولفور سدیم جهت تبدیل کربنات به سولفور اضافه شده و سپس وارد همزن شماره دو شده که در مسیر خروجی بوتیل اکسانتات و سیلیکات سدیم جهت پایداری حباب و بازداشت باطله اضافه می‌گردد.

مواد وارد سلول شماره یک فلوتاسیون شده که سریز آن کنسانتره نهایی فلوتاسیون با عیار بین ۶۴ تا۶۲ درصد می‌باشد و ته ریز آن وارد سلول‌های بعدی جهت پر عیار شدن و بازگشت مجددبه سلول شماره یک می‌شوند.

علیرضا رستگار

عاشق شروع کردن هستم، هنر من جنگیدن برای آرزوهام هست؛ دنبال این هستم که درک درستی از زندگی پیدا کنم و ازش لذت ببرم برای همین بیشترین سرمایه‌گذاری رو روی خودم می‌کنم.