1) جمع آوری داده ها:

   این مرحله شامل جمع آوری داده هایی مربوط به زمین‌شناسی و سیماشناسی منطقه، اطلاعات پایه توپوگرافی بر اساس نقشه های موجود و گردآوری داده های ماهواره‌ای لندست، اسپات و … می‌باشد.

 

   2) موزائیک، تصحیح هندسی و قطعه بندی داده ها:

   داده های ماهواره‌ای در مرحله تصحیح هندسی(Geometric Correction) با توجه به نقشه‌های توپوگرافی1:25000 و 1:50000 تصحیح شده و در قالب شبکه UTM(مختصات) قرار می‌گیرند.

این تصحیحات بر اساس انتخاب تعدادی نقطه کنترل زمینی(GCP) بر روی نقشه توپوگرافی و مشابه یابی آن بر روی داده‌های ماهواره‌ای مورد نظر انجام می‌شود. در این عملیات با استفاده از روش های آماری لازم، خطاهای موجود بین مختصات تصویر و مختصات زمینی پدیده ها به حداقل می‌رسد.

   داده‌های موجود دیگر نیز بر اساس داده‌های ماهواره ای تصحیح شده، با روش مشابه یابی تصویر به تصویر تصحیح گردیده و بر اساس محدوده های مورد نیاز بریده و قطعه بندی می‌شوند

    3) تلفیق اطلاعات ماهواره‌ای:

   در این مرحله به عنوان مثال، تصاویر تصحیح شده Spot(تک باند) و TM(سه باندی) برای بدست آوردن تصویر رنگی با قدرت تفکیک زمینی 10 متر یا به عبارتی داشتن پیکسل‌های 10متری ضمن حفظ کردن سطح رنگی، ترکیب و در سه کانال قرار داده می‌شوند.

   4) تجزیه و تحلیل اطلاعات تصویری و اطلاعات رقومی:

   4-1) اطلاعات تصویری:همانطور که می‌دانیم فن دورسنجی دارای دو جزء اساسی یعنی جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌باشد. بطورکلی تجزیه و تحلیل اطلاعات تصویری عبارت است از بررسی پدیده های موجود در تصویر و استخراج اطلاعات مورد نظر از آن طبق یک روال منطقی. عمل تجزیه و تحلیل اطلاعات تصویری توسط شخص متخصص را تعبیر و تفسیر یا Interpretationگویند که ممکن است به وسیله چشم مسلح یا به کمک ابزارهای ویژه و همچنین با استفاده از سایر مراجع اطلاعاتی صورت گیرد.

   برای اینکه تعبیر و تفسیر اطلاعات تصویری به نحو مطلوبی صورت گیرد، مفسر تصویر باید واجد شرایط آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی، آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر و آگاهی از دانش زمین‌شناسی باشد.

   الف) آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی:

   1- شناخت فیزیک دورسنجی

   2- شناخت خصوصیات سنجنده که عبارت است از نوع و ماهیت تصویربرداری، قدرت تفکیک سنجنده و سطح پوشش آن و زمان تصویر برداری.

   3- شناخت خصوصیات تصویر که شامل مقیاس تصویر، درجه روشنایی و رنگ تصویر، کنتراست تصویر و قدرت تفکیک می‌باشد.

   ب) آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر:

   باید با اندازه، شکل، سایه، تن یا رنگ، بافت، طرح و موقعیت(محل) تصویر آشنایی داشته باشد و به راحتی بتواند بر اساس خصوصیات ذکر شده، تصاویر را جهت تهیه نقشه مورد نظر تعبیر و تفسیر بنماید.

   ج) آگاهی از دانش زمین شناسی:

   یک مفسر باید نسبت به خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژی پدیده های زمین آگاهی کافی داشته باشد و در ضمن بتواند درمورد نحوه و عوامل مؤثر در پیدایش شرایط اقلیمی و تاریخچه تغییرات آنها طی زمان و غیره، اطلاعاتی بدست آورد

    4-2) امروزه علاوه بر استفاده از تکنیک ها و ابزارهای ویژه تعبیر و تفسیر داده های تصویری ماهواره‌ها، روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌های رقومی ماهواره‌های منابع زمینی به کمک کامپیوتر نیز کاربرد وسیعی یافته‌اند

   بطور کلی یک سیستم کامپیوتری از دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تشکیل شده است. سخت‌افزار شامل دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونی و مکانیکی می‌باشد و نرم‌افزار سیستم شامل برنامه ها، دستورالعمل‌ها و اطلاعاتی است که کامپیوتر به کمک آن عملیات پردازش‌های مورد لزوم را روی اطلاعات به اجرا در می‌آورد. اطلاعات قابل تغذیه برای این نوع کامپیوترها باید بصورت رقومی(Digital) تهیه و به کامپیوتر وارد شود. این اطلاعات از نظر ماهیت یا بصورت رقومی تهیه شده‌اند؛ مانند تصاویر ماهواره های لندست و اسپات یا اطلاعات آنالوگ می‌باشند(مانند عکس و نقشه) که باید آنها را بصورت رقومی تبدیل و پس از ضبط اطلاعات بر روی نوارهای مغناطیسی یا دیسک‌های کامپیوتری، جهت انجام پردازش‌های لازم به کامپیوتر وارد نمود. نتایج اطلاعات حاصله یا خروجی را نیز می توان دوباره بر روی نوارهای مغناطیسی ضبط نمود یا آنها را بصورت‌های مختلف دیگر مانند نقشه یا منحنی‌های آماری مورد بررسی قرار داد.

   یک سیستم کامپیوتری از دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تشکیل شده است.

   5) پردازش داده های ماهواره ای:

   مرحله پردازش تصاویر با بکارگیری روش‌های ویژه‌ای مانند افزایش کنتراست، فیلترینگ، عملیات بین تصاویر و روش ایجاد تصاویر رنگی انجام می‌گیرد.

   الف) روش افزایش کنتراست: در این مرحله برای آشکارسازی پدیده‌های زمینی، داده های مربوط به باندهای مختلف با توجه به هیستوگرام درجه روشنایی و به کارگیری روش های گوناگون و همچنین استفاده از توابع ریاضی مانند معادلات خطی، ریشه دوم و … آشکار سازی می‌شوند، پس از بکارگیری روش های ذکر شده، پدیده ها با اختلاف بیشتری از نظر تن یا رنگ نشان داده داده خواهند شد.

   ب) روش فیلترینگ: در این مرحله از فیلترهای مختلف مانند پایین گذر(Low Pass)، بالاگذر(High Pass) و … جهت حذف بافت‌های ویژه و همچنین بارز شدن پدیده‌هایی مانند عوارض خطی و … استفاده می‌شود.

   ج) روش عملیات بین تصاویر: عملیات بین تصاویر روش دیگری برای بارز کردن پدیده‌ها بر اساس شناخت بازتاب طیفی آنها در طول موج‌های گوناگون است که با استفاده از توابع ریاضی یا روش‌های آماری مانند Ratio ،Difference ،Principal componentیا PCبین باندهای مختلف انجام می گیرد.

   مثلاً در مورد کانی‌های رسی، باند 5 داده های TMدارای حداکثر انعکاس سنگ های دگرسانی هیدروترمال و باند 7 همین داده ها دارای بیشترین میزان جذب رس و کربنات‌ها می‌باشند. بنابراین تصاویر تقسیمی حاصل از باندهای 5 و 7، نواحی دگرسانی بویژه آرژیلی را با حداکثر بازتاب، روشن یا(High Light) نشان می‌دهند.

   د) روش ایجاد تصاویر رنگی: ایجاد تصاویر رنگی، یکی از روش‌های پردازشی رایج در بررسی‌های دورسنجی است. نمایش همزمان سه باند تصویر در سه کانال قرمز، آبی و سبز (R, G,B) یا در سه کانال شدت، رنگ و سیرشدگی(IHS) سبب بارزشدن بسیاری از پدیده ها با رنگی ویژه خواهد شد.

    6) تفسیر داده‌ها:

   با اعمال روش های گفته شده، تصاویر رنگی مختلفی ساخته می‌شوند که پدیده های گوناگون را با توجه به اهداف مطالعه، شناسایی می‌کنند. این شناسایی بر اساس عوامل مختلف مانند رنگ، بافت، شکل، توپوگرافی، الگوی آبراهه، موقعیت زمین‌شناسی و … انجام می گیرد.

   لازم به ذکر است حاصل مطالعات دورسنجی تشکیل تصاویری است که تشخیص پدیده ها در آنها فقط به صورت بصری(Visual) بوده و بر اساس اهداف مطالعات باید تفکیک آنها با لایه‌های وکتوری یا گرافیکی در رنگ‌های مختلف صورت گیرد.

منبع : پایگاه ملی داده های علوم زمین