بیماری های ناشی از آلودگی در معادن

تاریخچه بهداشت شغلی

با تغییر و تکامل ابزار کار و تولید, بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار نیز مرتبا در تغییر و تحول بوده است.

برای اولین بار سقراط و بوعلی سینا در اثار خود از دردهای شکمی قولنج مانندی در بین کارگران نقاش نام برده‌اند. که مسلما با سرب موجود در رنگ‌ها ارتباط داشته اند.از ان پس تا قرن ۱۶ میلادی اشاره ای به بیماری‌های شغلی نشد. اما پس از ان به چهره‌های درخشانی برخورد می‌کنیم:

اگریکولا: اگریکولا یکی از دو چهره درخشان بهداشت شغلی در قرن ۱۶ میلادی است. وی در حرفه پزشکی کتاب مهمی در مورد جنبه‌های گوناگون معدن شناسی استخراج و بیماریهای معدن چیان نوشت.که در نوع خود یکی از کتاب‌های کلاسیک زمان بود. او در این کتاب به بالا بودن میزان مرگ و میر در میان معدنچیان اشاره نمود.

ضمنا استفاده از پارچه نازک را به عنوان ماسک علاوه بر ماشین‌های تهویه جهت محافظت معدنچیان در برابر گرد و غبار توصیه نمود و در نوشته‌های خود اشاره کرد که استفاده از این نوع ماسک برای اولین بار در قرن اول میلادی توسط پلنی توصیه شده است.

پاراسلوس: ۱۱سال پس از انتشار کتاب معروف اگریکولا پزشک دیگری به نام پاراسلوس کتابی در این مورد منتشر کرد.او در سال ۱۵۲۸ کتابی نیز در مورد استفاده از جیوه در درمان سفلیس نگاشت.

رامازینی: در سال ۱۶۳۳ در ایتالیا به دنیا امد و بعدها به دلیل خدمات ارزنده اش به طب کار و بهداشت شغلی به نام پدر طب شغلی نامیده شد.

رامازینی مطالعات زیاد و پرارزشی را در میان کارگران معادن شیشه سازان نقاشان اهنگران و سایر مشاغل به عمل اورد و به بیماریهای حاصله و نحوه ایجاد انها پی برد و برای اولین بار به پزشکان توصیه کرد که علاوه بر سئوالاتی که در موقع معاینه از بیماران می‌نمایند در مورد شغلشان نیز سئوالاتی بپرسند و جمله شغل شما چیست؟ با همه کوتاهیش نقطه عطفی در تاریخ پزشکی به شمار می‌آید.

هر چند دوران بهداشت کار در ایتالیا بوسیله رامازینی اغاز گردید ولی در اصل رشد و توسعه واقعی ان توسط پزشکان انگلیسی شروع و توسعه یافت.اولین قانون کارگری در سال ۱۸۰۲ تدوین شد اما اولین قانون کامل در سال ۱۸۳۳ تدوین و تصویب گردید.

چارلز تاکرا: تاکرا در شهر لیدز انگلستان کار خود را در بین کارگران شروع و به مطالعه درباره پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار پرداخت.و در سال ۱۸۳۱ کتاب خود را در مورد اثر مشاغل مختلف بر سلامت و طول عمر منتشر نمود.تاکرا مسئله استخدام و به کار گماردن اطفال اثرات زیان بخش بد قرار گرفتن بدن در حین انجام کار و ارتباط سل ریوی و بیماری‌های ناشی از گردوغبار را نیز مورد توجه قرار داد.

توماس لگ: لگ در سال ۱۸۹۸ به عنوان اولین پزشک بازرس کارخانه مشغول به کار شد.وی بیشتر دقت خود را جهت مطالعه و پیشگیری از بیماری‌های شغلی صرف کرد و مطالعات او در مورد مسمومیت سرب بسیار قابل توجه است.

از چهره های سرشناس بهداشت حرفه ای می توان به الیس هامیلتون اشاره کرد: هامیلتون بیش از ۴۰ سال از عمر خود را صرف تحقیق درباره خطرات شغلی در صنایع گوناگون نمود.او در زمینه مسمومیت با سرب و سیلیکوز در کارگران معادن و مسمومیت جیوه تحقیقاتی انجام داد.الیس هامیلتون اولین زن عضو هئیت علمی دانشگاه امریکا بود.

در گذشته نام این رشته در کشور فرانسه طب کار و در انگلیس طب صنعتی بوده است. و اصطلاح بهداشت شغلی اخیرا از طرف کمیته کارشناسان سازمان کار و بهداشت جهانی به کار برده می شود

 

بیماری های ناشی از آلودگی در معادن

ایمنی و بهداشت در معادن را جدی بگیریم

عواملی که منجر به مرگ، صدمات جدی و یا معلول شدن معدنچیان شده‌اند، می‌توانند ریشه در مسائل بهداشتی هم داشته باشند از جمله این عوامل می‌توان به گرد و غبار، گازهای معدن و سرو صدا و غیره اشاره کرد که تأثیر آهسته و کند آنها در ابتدای کار قابل تشخیص نیست و قربانی به تدریج خود را با سیستم شنوایی و تنفسی معیوب یا بینایی وفق می دهد، بنابراین مادامی که این صدمات پیشرفت نکرده و یا دید و سیستم شنوایی وی توسط پزشک معاینه نشده است، خود بیمار متوجه نخواهد شد.

در تمام موارد، صدمات وارده قابل جبران نیست و در مورد خسارات ناشی از گرد و غبار حتی اگر محل کار بیمار از محیط پر گرد و غبار تغییر کند ممکن است وضعیت بدتر هم بشود بطور مثال می‌توان سرطان ریه، مزوتلیوما، سرطان مثانه، بیماری لوسمی، سرطان خون، تالکوز، برونشیت مزمن، اختلالات دستگاه عصبی، نارسایی کلیه،‌ صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولید مثل در مردان و غیره را نام برد که مصداق کارگرانی می‌باشد که با تالک،‌ آزبست یا پنبه نسوز، سرب، ‌گرد ذرات زغال سنگ و در معرض گرد و غبار و غیره قرار دارند.

بیماری‌های ذکر شده که به عبارتی می توان آنها را بیماری های شغلی نام نهاد معمولا کمتر از واقع تشخیص داده می‌شوند و گاهی اوقات اغلب آنها از نظر بالینی و آزمایشگاهی با سایر بیماری‌های مزمن که علت‌های غیرشغلی دارند، قابل تفکیک نیستند.

مثلا سرطان ریه ای که در اثر آزبستوز (پنبه نسوز) ایجاد می‌شوند از نظر بالینی و از نظر آسیب شناسی کاملا شبیه سرطان ریه‌ای است که در اثر سیگار ایجاد شده است و در برخی موارد نادر رابطه علی بین تماس شغلی و بیماری ایجاد شده را می توان از روی علائم بالینی تشخیص داد. بالاخره تشخیص کمتر از واقع بیماری های شغلی، ‌منعکس کننده لزوم برگزاری بیشتر دوره های آموزشی بهداشتی در زمینه طب شغلی است .

بنابراین یکی از مسائلی که پزشکان با آن روبه رو هستند تشخیص صحیح بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های معادن در معدنچیان می‌اشد که این تشخیص نه تنها به درمان و در صورت نیاز، جبران خسارت بیماران مربوطه کمک می کند بلکه هشداری است به مقامات بهداشتی برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مشابه در بیمارانی که در تماس با همان ماده قرار دارند. جدول ذیل اشاره به نام و عامل بیماری‌ها و نوع معدن و کارگاه معدنی دارد که به صورت مختصر ارائه شده است:

 

نوع معدن و کارگاه معدنی	عامل بیماری	نام بیماری
معادن سیلیس، کارگاه شن شویی،  صنایع فلزی وسرامیک وکارخانه های سیمان	سیلیس (SiO۲)	سیلیکوز
معادن تالک، صنایع فرآوری تالک	تالک	تالکوز( Talcosis )
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی	دی اکسید گوگرد ( SO۲ ) وآلاینده های جوی	برنشیت و پنومونی (ذات الریه) و آسم (التهاب مجاری تنفسی)
معادن زغال سنگ، نیروگاه هایی که با سوخت زغال کار می کنند و معادن بیتومین (قیرهای طبیعی)	اکسیدهای سولفور ( SOX )	تنگی برونش ها (گرفتگی راه های تنفسی)
خروج از وسایل موتوری در معادن، نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند	اکسیدهای نیترو‍ژن ( NOx )‍‍	خیز ریوی (تورم راه های تنفسی) Pulmonary edeme
خروج گاز و دود از موتورهای دیزلی موجود در معادن، دود سیگار	هیدروکربن های چند حلقه ای معطر	سرطان ریه
گرد وغبار موجود در معادن و معادن گچ	مواد آلرژی زا	آسم و آماس (التهاب و آلرزی بینی) Asthma Rhinits
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی	SO۲	انسداد مزمن راه های هوایی
مناطق جنوبی در معادن درتابستان ها و هوای گرم	افزایش غلظت ازن	التهاب مجرای تنفسی فوقانی (بینی)
خروج گاز CO از وسایل موتوری و ماشین آلات موجود در معادن	CO و ترکیب مونواکسید کربن با هموگلوبین (COHb)	هیپوکسی (Hypoxemia) و بیماری آرتریواسکلروتیک قلب، کم خونی و هموگلوبینوپاتی، انسداد مزمن ریوی، ترومبوآمبولیسم
در کلیه معادنی که تهویه ندارند	دی اکسید کربن   (CO۲)	اختلال دستگاه قلب عروق و دستگاه عصبی
هنگامی که میزان نیتریت یا نیترات موجود در آب آشامیدنی معادن بیش از ۱۰ میلی گرم درلیتر باشد	نیترات یا نیتریت	متهموگلوبینمی (Methemoglobinemia) ، نیتروزامین ها (nitrosamines) با علائم کبودی لب ها و پوست
معادن طلا که در اثر آتشباری و انفجار، آرسنیک از گوگرد جدا میشود و به صورت آزاد وجود دارد. همچنین در معادن زرنیخ و رآلگار به صورت سیانور	آرسنیک	پیگمانتاسیون غیر طبیعی پوست، هیپرکراتوزیس ، احتقان مزمن بینی، دردهای شکمی، مزمن قلبی، پای سیاه( black foot )، گانگرن(قانقاریای)اندام های انتهایی، سرطان پوست، ریه ها، غدد لنفاوی، مغز استخوان، مثانه، کلیه و کبد و پروستات که با آرسنیک در تماس هستند .
در معادن و مناطقی که ماده معدنی سینابر با آتشباری استخراج میشود	جیوه	اختلال های ذهنی، اتاکسی(عدم تعادل)اختلال در راه رفتن، در تکلم ، محدود شدن میدان بینایی و اختلال در جویدن و بلع
در اثر نفوذ کادمیوم در آب های آشامیدنی معادن	کادمیوم	کرامپ و درد شکم، اسهال، بیماری های کلیه، سرطان پروستات
خروج گاز از موتور دیزلی	ذرات کربن	سرطان ریه
معادن آزبست (پنبه کوهی)	الیاف آزبست	آزبستورین و نئوپلاسم های نای، برونش و شش، مزوتلیوما (Mesothelioma)
کارگران واحدهای فرآوری و کوره زغال	مواد و ذرات منتشر شده از کوره زغال کک	نئوپلاسم بدخیم مثانه(سرطان بدخیم مثانه)
تماس مستقیم معدنکاران با مواد رادیواکتیویته	ذرات رادون	نئوپلاسم بدخیم مثانه و نای و برونش و شش
تولید مواد منفجره	تی . ان . تی ( T.N.T )	کم خونی آپلاستیک(کم خونی که منشأ مغز استخوان دارد)
معادن فسفات P۲O۵ و صنایع تولید مواد منفجره	فسفر	گرانولوسیتوز(کاهش سیستم دفاعی بدن)
کارخانه های فرآوری سرب و ریخته گری	سرب	آنسفالیت سمی(التهاب بافت مغز) Toxic encephalitis
منگنز	منگنز	پارکینسون
معادن زغال سنگ و بیتومین	گرد زغال	بیماری های شغلی
آلودگی های صوتی در معادن	سروصدای زیاد	تأثیر سروصدا بر گوش داخلی
لباس های آلوده کارگران معدنی در معادن سرب	عناصر سمی	مزوتلیوما(سرطان پرده پوشاننده ریه)
کارگران معدنی که با حلال ها سروکار دارند	حلال ها	اختلالات دستگاه عصبی
کارگران معدنی که با رنگ سروکار دارند	رنگ	سرطان مثانه
پرسنل و کارگران معدنی که با بنزن سروکار دارند	بنزن	لوسمی یا سرطان خون
معادن سرب	سرب	نارسایی کلیه، صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولید مثل
در معادن سنگ‌های تزئینی	غیراستاندارد بودن مواد ناریه و دستگاه سیم برش الماسه و …	نقص عضو، از دست دادن اعضای بدن