شناخت شرایط زمین در محدوده ی حفر و اطراف آن در آغاز کار و به عنوان مبنای طراحی ابتدایی، امری ضروری است. در این مرحله با جمع آوری و تفسیر داده های حاصل از مطالعات میدانی و کار های اکتشافی، وضعیت توده سنگ در اعماق پیش بینی می شود. استفاده  از طبقه بندی های توده سنگ مناسب  (با توجه به شرایط) می تواند گزینه ای مناسب برای تفسیر کمی شرایط زمین باشد [2]. از این میان دو روش RMR  و Q  بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. در سال های اخیر استفاده از روش اندیس توده سنگ RMi نیز رواج پیدا کرده است” [1].

در این پست به معرفی روش RMR و در پست های بعدی به بیان روش های دیگر، از جمله دو روش Q و RMi خواهیم پرداخت.

روش امتیاز دهی توده سنگ، RMR، نخستین بار در سال 1976 از سوی بنیاوسکی، بر اساس تجربیات تونل زنی در آفریقای جنوبی ارائه و در سال 1989 اصلاح گردید.پارامتر های مؤثر در این سیستم شامل: مقاومت فشاری تک محوره سنگ بکر، RQD، فاصله داری-جهت گیری نسبت به تونل و طول درزه ها، شرایط هوازدگی، وضعیت آب های زیرزمینی، شکل و سطح درزه ها می باشد [1].

با استفاده از جدول تشریحی زیر، امتیاز دهی به هر پارامتر صورت می گیرد [3].

 

نخستین بخش جدول، توسط بنیاوسکی برای ارزیابی شاخص RMR در نظر گرفته شده است.
پارامتر			دامنه‌ی مقادیر
1	مقاومت مواد سنگی بکر	شاخص مقاومت بار نقطه‌ای (mpa)	>10	10 – 4	4 – 2	2 – 1	برای این محدوده‌ی کوچک، معیار، آزمایش مقاومت فشاری است
		مقاومت فشاری تک‌محوره (mpa)	>250	250 – 100	100 – 50	50 – 25	25 – 5	5 – 1	1>
	امتیاز		15	12	7	4	2	1	0
2	مقدار RQD مغزه‌های حفاری (%)		100 – 90	90 – 75	75 – 50	50 – 25	25
	امتیاز		20	17	13	8	3
3	فاصله‌داری ناپیوستگی‌ها		> 2 متر	2 – 6/0 متر	600 – 200 میلی‌متر	200 – 60 میلی‌متر	60 میلی‌متر >
	امتیاز		20	15	10	8	5
4	وضعیت ناپیوستگی‌ها		سطوح خیلی زبر، غیرممتد، بدون بازشدگی، سنگ‌دبواره‌ی غیر هوازده	سطوح با زبری ملایم، بازشدگی کم‌تر از 1 میلی‌متر، دیواره‌های اندکی هوازده	سطوح با زبری ملایم، بازشدگی کم‌تر از 1 میلی‌متر، دیواره‌های به شدت هوازده	سطوح جانبی صاف یا ضخامت مواد پرکننده‌ی کم‌تر از 5 میلی‌متر یا بازشدگی ممتد بین 1 تا 5 میلی‌متر	مواد پر کننده‌ی نرم با ضخامت بزرگ‌تر از 5 میلی‌متر یا بازشدگی ممتد بین 1 تا 5 میلی‌متر
	امتیاز		30	25	20	10	0
5	آب‌های زیرزمینی	گذر آب از 10 متر از طول تونل (L/min)	–	10 >	25 – 10	125 – 25	> 125
		نسبت	0	1/0 >	2/0 – 1/0	5/0 – 2/0	> 5/0
		وضعیت عمومی	کاملاً خشک	نمناک	مرطوب	تراوش آب	جریان آب
	امتیاز		15	10	7	4	0

 

در نهایت از مجموع امتیازات، مقدار RMR حاصل می شود. دسته بندی سنگ ها در این سیستم در جدول زیر بیان شده است [2].

 

در جه بندی توده سنگ (کلاس بندی سنگ)         81-100(I)              61-80 (II)           (III)  60-41            40-21 (IV)              <20  (V)	ویژگی ها و پارامتر های توده سنگ	شماره دسته
خیلی ضعیف ضعیف نسبتاَ خوب خوب خیلی خوب	دسته بندی توده سنگ	1
30 دقیقه برای دهانه ی فعال 1 متر 10 ساعت برای دهانه ی فعال 5/2 متر 1 هفته برای دهانه ی فعال 5 متر 6 ماه برای دهانه ی فعال 8 متر 10 سال برای دهانه ی فعال 15 متر	متوسط زمان خود نگهداری	2
0.1 > 0.2 – 0.1 0.3 – 0.2 0.4 – 0.3 0.4 <	چسبندگی توده سنگ (Mpa)	3
>15 درجه  15 تا 25 درجه 25 تا 35 درجه 35 تا 45 درجه درجه <45	زاویه ی اصطکاک داخلی	4
30-45        45-135       135-280    440- 280       440-600	ظرفیت تحمل بار(T/M2)	5

 

 

ملاحظه می کنید که مجموع امتیاز کمتر از 40 بیانگر توده سنگ ضعیف یا نرم است.