◄   انواع کريستالها بر حسب نيروهاي بستگي بين اتمها و مولکولهاي آنها:

      +   يوني:
اين کريستالها ، کريستالهايي هستند که در آنها الکترونهاي والانس از يک اتم به اتم ديگر انتقال داده شده و نتيجه کريستالي است که از يونهاي مثبت و منفي تشکيل گرديده است. مانند NaCl.

      +   کووالانت:
کريستالهايي هستند که در آنها الکترونهاي والانس بطور يکسان بين اتمهاي مجاور به اشتراک گذارده شده‌اند. مانند الماس.

      +   فلزي:
عناصر فلزي در حالت آزاد تشکيل کريستالهاي فلزي مي‌دهند که وجود تعداد زيادي الکترون آزاد در اين کريستالها از مشخصات آنهاست.

      +   مولکولي:
گازهاي نادر و مولکولهاي تکميل شده در حالت جامد بوسيله نيروهاي ضعيفي بنام نيروهاي واندوالسي بستگي پيدا مي‌کنند. در اکثر کريستالها و بلورها ممکن است 2 يا چند پيوند اشاره شده در بالا شرکت داشته باشند. يک کريستال خوب از نظر اپتيکي ، کريستالي است که در داخل آن حباب ، يا رگه و ناخالصي خيلي خيلي کم باشد.  

◄   انواع کريستالها بر حسب ساختار شبکه‌اي:
      +   شبکه براوه:
براي قرار دادن نقاط در شبکه‌هاي فضايي بطوري که تمام نقاط شبکه درست توسط همان نقاط مجاورشان احاطه شده باشند، فقط چهارده طريق که در هفت دسته تقارني تعريف مي‌شوند، وجود دارد که به شبکه‌هاي براوه معروفند. اين هفت دسته به نامهاي تري کلينيک ، مونوکلينيک ، اورتورمبيک ، تتراگونال ، مکعبي ، تري گونال معروفند. اجزا تقارني که در اين هفت دسته وجود دارند، به ترتيب زير هستند:
محور چرخشي ، صفحات تقارن ، نقطه انعکاسي ، نقطه انعکاسي چرخشي.

      +   شبکه‌هاي کريستالي C.P
در اين شبکه‌ها ، لايه‌ها طوري روي هم چيده مي‌شوند که اگر لايه اول A و لايه دوم B باشد، لايه سوم ممکن است به يکي از دو صورت زير قرار گيرد:

درست بالاي لايه A که به نام AB ، AB ، AB ناميده مي‌شوند. داراي ساختمان هگزاگونال است و به H.C.P مشهور است. لايه سوم (C) در محل سومي چيده مي‌شود که آن را به صورت ABC ، ABC ، … نشان مي‌دهند که همان ساختمان مکعبي F.C.C است.

◄   انواع کريستالها از نقطه نظر اپتيکي:
کريستالها را از ديدگاه اپتيکي مي‌توان با توجه به ضريب شکست آنها تقسيم بندي کرد: در اين تقسيم بندي ، با دو نوع کريستال ساده و دوشکستي برخورد مي‌کنيم

      +   کريستالهاي ساده:

در اين نوع کريستالها ضريب شکست ثابت بوده و داراي يک عدد معيني است.

      +   کريستالهاي دوشکستي:

کريستالهايي که براي يک پرتو تابش ، دو نوع شکست ايجاد مي‌کنند، يعني يک پرتو را به دو پرتو به نامهاي (پرتو عادي و پرتو غير عادي) تجزيه مي‌کنند، کريستالهاي دوشکستي ناميده مي‌شوند.
تبصره: ضريب شکستهاي ي (ضريب شکست پرتو عادي) و (ضريب شکست پرتو عادي) به اين صورت به دست مي‌ايند که يک امتداد در نظر مي‌گيريم، يک بار پرتو عادي را در اين امتداد مي‌زنيم و يک با هم پرتو غير عادي را در اين امتداد مي‌اندازيم و ضريب شکست آنها را اندازه مي‌گيريم.

◄   انواع کريستال دوشکستي:
کريستالهاي دوشکستي خود به دو نوع مثبت و منفي تقسيم مي‌شوند:

کريستال دوشکستي مثبت است، هر گاه
کريستال دوشکستي منفي است هر گاه
کربنات کلسيم (سنگ گچ يا ) يک کريستال دوشکستي منفي است و کوارتز هم نمونه‌اي از يک کريستال مثبت است.

تبصره: کريستالهاي دو شکستي مي‌توانند منبع توليد نور قطبي از نور غير قطبي باشند (قطبشنور) که در زير به نمونه‌هايي از آنها اشاره مي‌شود.

با استفاده از اين منشور نور غير قطبي را به دو امتداد جدا از هم تبديل مي‌کنند که يکي پرتو عادي و ديگري پرتو غير عادي است.

      +   تيغه ربع موج يا چارک موج:
تيغه ربع موج از يک کريستال دو شکستي تشکيل شده است که مي‌تواند قطبش خطي را به قطبش بيضوي يا دايروي تبديل کند.

      +   تيغه نيم موج:
اين تيغه نور ما را نسبت به يکي از محورهاي عمود بر هم (E يا D) قرينه مي‌کند.

◄   کاربرد کريستالها بطور کلي:
امروزه کريستالها به شکلها منشور در انواع سيستمهاي نوري از جمله اسپکترومترها ، فتومترها ، دوربينهاي نجومي و ليزر و تداخل سنجها و… بکار برده مي‌شوند.

علیرضا رستگار

عاشق شروع کردن هستم، هنر من جنگیدن برای آرزوهام هست؛ دنبال این هستم که درک درستی از زندگی پیدا کنم و ازش لذت ببرم برای همین بیشترین سرمایه‌گذاری رو روی خودم می‌کنم.